| گل گاوزبان (به زبان عربی: لسان الثور) |
|
|
گاوزبان گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتیمتر میرسد ساقه آن شیاردار و خاردار میباشد. برگهای این گیاه ساده و پوشیده از تارهای خشن است. گلهای آن به رنگ آبی، سفید و بنفش میباشد. گاوزبان احتمالا از شمال آفریقا به نواحی دیگر راه یافته و امروزه در منطقه مدیترانه، نواحی شمال آفریقا و قسمتهایی از خاورمیانه میروید. گل، برگ و سرشاخههای گلدار آن به مصرف دارویی میرسد.
گل گاوزبان شادی‌آور، رقیق‌کننده خون، مقوی قلب، رفع‌کننده اضطراب و دلهره، از بین برنده افسردگی و کاهنده فشارخون و تپش قلب است. گیاه دارویی گل گاوزبان گیاهی است، علفی و پرطرفدار که در درجه نخست برای بیماری‌های مغزی و در درجه دوم برای بیماری‌های قلبی استفاده می‌شود و گل گاوزبان ایرانی معورف‌ترین نوع این داروی گیاهی است. گل‌گاوزبان دارای طبع گرم و خشک است همچنین ضد بلغم و سودا، خواب‌آور، آرام‌بخش، مفرح، تسریع کننده و رقیق کننده خون و باز کننده عروق است. مصرف گل‌گاوزبان برای نفخ مفید بوده همچنین این گیاه دارویی ضدسرفه، مدر، معرق، ضد سموم و تب‌بر است. خواص مغزی عصبی گل گاوزبان از خواص مغزی عصبی گل‌گاوزبان می‌توان به خواب‌آور، آرام‌بخش، تقویت‌کنده مغز و اعصاب، ضدجنون و رفع‌کننده حواس‌پرتی، رفع‌کننده اضطراب و دلهره، رفع‌کننده افسردگی و بی‌خوابی عصبی اشاره کرد. خواص قلبی و عروقی گل‌گاوزبان از خواص قلبی و عروقی گل‌گاوزبان می‌توان به مسکن، تسریع کننده و رقیق کننده خون و تقویت کننده قلب اشاره کرد همچنین گل‌گاوزبان ضد تصلب شرایین است و فشارخون بالا و تپش قلب را می‌کاهد. از کاربردهای بالینی گیاه گاوزبان می‌توان به مواردی از جمله از بین برنده افسردگی، شادی‌آور، پاکسازی کننده سودا و بلغم از بدن، تقویت کننده مغز، قلب و کلیه، درمان گرگرفتگی در یائسه‌ها و تسکین دهنده دردهای قاعدگی اشاره کرد. همچنین کاربردهای ویژه گل گاوزبان شامل رفع علائم سودایی از مغز، تقویت اعضای رئیسه بدن، جلوگیری از پیری زودرس، ضدگرگرفتگی، تنظیم عادات ماهیانه و درمان انزال زودرس است. متخصص تغذیه در گفت‌و‌گو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبری فارس توانا اظهار می‌دارد: از گل، برگ و سرشاخههای گلدار گل‌گاوزبان استفاده می‌شود و مواد مؤثره آن موسیلاژ، صمغ، روغن فرار و تانن است. به گفته وی، گل گاوزبان تصفیه کننده خون، ملین، خلط‌آور، مدر و آرام‌بخش قلب است همچنین در طب سنتی برای رفع ترس و از بین رفتن سودای خون از گل‌گاوزبان استفاده می‌شود؛ گل‌گاوزبان ضد آسم و سرفه است و فشارخون بالا را کاهش می‌دهد. این متخصص تغذیه اضافه می‌کند: مصارف دارویی این گیاه به صورت محلی بدین صورت است که گلهای آبی گل گاوزبان را خشک کرده و دم کرده آن را مورد استفاده قرار می‌دهند. این گیاه در سرماخوردگی به عنوان معرق و کاهش دهنده فشار خون مورد استفاده قرار می‌گیرد همچنین خاصیت آرام‌بخشی دارد. وی می‌گوید: از خواص دارویی گل گاوزبان می‌توان به آرام کننده اعصاب، تصفیه کننده خون، عرقآور و ادرارآور بودن اشاره کرد؛ این گیاه کلیه‌ها را تقویت و سرماخوردگی را برطرف می‌کند همچنین در درمان برونشیت مؤثر است و باعث از بین رفتن سرفه می‌شود و بیاختیاری دفع ادرار را نیز درمان می‌کند. خواص داروئی: گاو زبان از نظر طب قدیم ایران سرد است. ـ گل گاو زبان و برگ های آن تصفیه کننده خون است؛ ـ آرام کننده اعصاب است؛ ـ عرقآور است؛ ـ ادرارآور است؛ ـ کلیه ها را تقویت می کند؛ ـ سرماخوردگی را برطرف می کند؛ ـ برای از بین بردن سرفه از دم کرده گل گاوزبان استفاده کنید؛ ـ در درمان برونشیت موثر است؛ ـ بیاختیاری دفع ادرار را درمان می کند؛ ـ التهاب و ورم کلیه را درمان می کند؛ ـ در درمان بیماری سرخک و مخملک مفید است؛ ـ ضماد برگ های گاوزبان برای رفع ورم موثر است؛ ـ برگ های گاوز بان را بپزید و مانند اسفناج از آن استفاده کنید؛ ـ برگ های تازه گل گاوزبان دارای مقدار زیادی ویتامین C می باشد و در بعضی از کشورها آن را داخل سالاد می ریزند. حکیم عقیلی خراسانی در مخزنالادویه آورده است: «به فارسي گاوزبان نامند. برگ نبات او با خشونت و ستبري و مايل به سياهي و مفروش بر زمين و بر روي آن نقطههاي سفيد شبيه به خار و زغبدار و ساقش قريب به زرعي و مزغّب و شاخه هايش با زغب و باريك و سفيد و گلش لاجوردي به شكل گل انار و تخمش مستدير و لعابي و در جبال دارالمرز كثيرالوجود است و قسمي از آن كه در اصفهان و در بعضي بلاد گاوزبان ميدانند، مرماحوز است و گل او لاجوردي و كوچك و مدوّر ميباشد. در اول گرم و تر و قوتش تا هفت سال باقي است و گل او الطف و جميع اجزاء او مفرّح و مقوّي اعضاي ریيسه و حواس و مسهل مرّّه سودا و صفرا مي باشد و جهت امراض سوداوي و سرسام و برسام و جنون و ماليخوليا و خفقان و خشونت سينه و سرفه و ضيقالنّفس و نيكویي رخسار و سنگ مثانه و يرقان و تقويت حرارت غريزي مؤثر و مضرّ سپرز و مصلحش صندل است و قدر شربت از آبش تا چهار اوقيه و از جرم او تا ده درهم و بدلش به وزن او ابريشم محرق و چهار دانگ او پوست ترنج است و چون از آب او و آب سيب و آب مويز شراب ترتيب دهند، ده مثقال او تفريح به حدّ يك رطل شراب ميكند بدون ازالة عقل و دو درهم گل او با يك درهم طين ارمني و دو درهم شكر رافع خفقان است. عرق گاوزبان جهت امراض سوداوي مفيد و در ساير افعال ضعيفتر از آن مي باشد و قدر شربتش سي مثقال و برگ سوختۀ او جهت قلاع اطفال و سستي بن دندان و حرارت دهان مفيد است.» در کتاب مفرده شناسی از مجموعه آموزشی دکتر حسین روازاده در مورد همه مفرده های گیاهی دارویی مطالبی چامع با ذکر منبع دست اول و تمامی خواص، ویژگی ها و کیفیات توضیحاتی کامل آمده است که توجه شما فرهیخته گرامی را به آن جلب می نماییم. و شما می توانید هر گیاهی را با خواص آن در این کتاب ها بیابید. |
