آشنایی با لغات و اصطلاحات طب سنتی: خون

خون (Blood): مایعی است سرخ رنگ دربدن جانداران و آن یکی از اخلاط اربعه است به نزد قدماء. خون مایعی است سرخ رنگ، گرم و مرطوب و جایگاه آن در کبد است و از طریق رگ ها در سطح بدن پخش می شود و عامل رسیدن غذا به اندام ها است. از این نظر خون برترین و مفیدترین اخلاط در بدن است. خون طبیعی خونی است سرخ رنگ، بسیار شیرین، دارای طبیعتی گرم و تر و عاری از بوی بد. خونی که از جگر خارج می شود و به قلب برده می شود بدلیل آنکه حامل مواد غذائی و سودا و صفرا و بلغم است، غلظتش زیاد است این خون در فاصله جگر تا قلب، آب اضافی و مقداری از سودا و صفرا و بلغم خویش را از دست داده و سرخ تر و روشن تر و روان تر از خون قبل می شود. مایعی سرخ که دَوَران می کند در شرائین و اورده انسان و دیگر حیوانات مهره داران. غذائی که انسان و دیگر حیوانات می خورند پس از حصول میعان جذب و درخون داخل می گردند و بواسطۀ یک سلسله از مجاری یعنی شرائین در همۀ اجزای بدن برده می شوند و خون شربانی وقتی که سرخ و رنگین باشد دلیل بر سلامتی شخص است و چون کم رنگ گردد دلیل بر صورت بیماری مخصوصی است که انمی گویند و اطبا در دوای آن نوعاً آهن به کار می برند. خون وریدی همیشه سرخی سیاه رنگی دارد و حیوانات پستاندار و طیور دارای خون گرم اند یعنی خون آنها حرارتی دارد فوقٍ حرارت محیط و خزنده ها و ماهی (و بعضی حیوانات دیگر) خون شان سرد است یعنی دارای همان حرارتی است که آنان در میان آن زندگی می کنند و رنگ خون پستانداران و طیور و خزنده ها و ماهی ها سرخ است و خون صدف ها سفید می باشد (ناظم الاطباء).

طبع خون گرم و تر است، خون دو نوع است

1- خیلی سرخ کمی سفت و این گونه خون در کبد است و در رگهائی که در جگر منشعب شده باشد که آنرا اورده گویند.

2- سرخ است درخشان تر و گرم تر و روان تر از آن باشد، و این خون در قلب است و در رگهائی که ناشی از قلب می شود که آنها را شرائین گویند.