آیا می دانید که نوشیدن شیر برای همه لازم نیست؟!

 شاید برایتان عجیب باشد وقتی بدانید که درمانگران طب سنتی برخلاف متخصصان طب رایج اعتقادی به نوشیدن روزانه شیر ندارند.

شاید برایتان عجیب باشد وقتی بدانید که درمانگران طب سنتی برخلاف متخصصان طب رایج اعتقادی به نوشیدن روزانه شیر ندارند. آنها به مردم هشدار می دهند که از نگاه طب سنتی شیر از جمله غذاهای دارویی است که مصرف آن باید به قاعده و متناسب با سن و مزاج افراد صورت گیرد. چرا که مصرف بی قاعده شیر ممکن است موجب بروز اختلال در عملکرد اندام های داخلی شده و احتمال ابتلا به بیماری ها را در بدن تشدید کند. این در حالی است که کارشناسان تغذیه و متخصصان طب مدرن دیدگاه متفاوتی دارند و نوشیدن شیر روزانه را برای تمامی گروه های سنی لازم و ضروری می دانند.

با دکتر سعید صانعی درمانگر طب سنتی و مشاور گیاه درمانی درباره خواص درمانی انواع مختلف شیر که در متون طب سنتی به آنها اشاره شده صحبت کردیم. در این رابطه با دکتر احمد ساعدی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دکتر محمد هاشمی عضو انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران نیز گفت و گو کردیم و نظرات آنها را هم در این زمینه جویا شدیم.

شرایط نوشیدن شیر ازنگاه طب سنتی

اولین نکته این است که درمانگران طب سنتی برای نوشیدن شیر هنگام وعده های غذایی به قواعد و ضوابط خاصی معتقدند و مصرف شیر را مفید نمی دانند . آنها بر این باورند حتما باید میان خوردن غذا، نوشیدنی یا خوراکی ترش و شیر فاصله وجود داشته باشد. مثلا اگر فردی در وعده صبحانه، آب پرتقال میل کرده باشد، نباید بلافاصله شیر بنوشد، زیرا این شیر خاصیت خود را از دست می دهد و با ترکیب شدن با پرتقال در معده موجب تولید خلط فاسد می شود. این درمانگران توصیه می کنند، بهتر است بعد از خوردن پرتقال یا آب پرتقال نیم ساعت صبر کنید و بعد شیر بنوشید و اگر ابتدا شیر نوشیده اید باید یک ساعت صبر کنید تا شیر به طور کامل هضم شود و بعد آب پرتقال وارد دستگاه گوارش شود تا بدن از مضرات ترکیب این دو ماده در امان بماند.

طب کلاسیک می گوید:

‫ همه گروه های سنی باید شیر بنوشند

با نگاهی به هرم غذایی، که میزان مورد نیاز مصرف گروههای غذایی را برای ما مشخص می کند، مشاهده میکنیم که شیر و لبنیات در سومین ردیف این راهنما قرار دارند و بر اساس آن می باید روزانه ۲ تا ۳ سهم از آن در برنامه غذایی افراد گنجانده شود. افراد تا سن ۳۰ سالگی فرصت دارند تا کلسیم در استخوانهایشان ذخیره کنند و پس از آن کلسیم از استخوان برداشت میشود لذا با توجه به بار بیماریهای ناشی از کمبود کلسیم نظیر پوکی استخوان و شکستگی های ناشی از آن لازم است تا لبنیات به مقدار کافی در جیره غذایی روزانه همه گروه های سنی قرار گیرد.

لبنیات که شیر یکی از مهمترین موارد آن است تاثیر قابل ملاحظه ای بر تحریک و کشش عضلات، استخوان سازی، افزایش استحکام و مقاومت دندان ها دارد.

طب سنتی می گوید:

نوشیدن شیر برای همه لازم نیست

شیری که امروزه در سوپرمارکت ها و فروشگاه های مواد غذایی در اختیار مردم قرار می گیرد شیر حیوانی است که از ۳ بخش آب، پنیر و چربی تهیه می شود که میزان هر یک از این مواد در شیر متغیر است، اگر میزان هر یک از این مواد آب، پنیر و یا چربی در شیر بیشتر باشد، به ترتیب طبع شیر دچار «سردی و تری»، «گرمی و خشکی» و «سردی و خشکی» می شود و خواص درمانی و غذایی ویژه ای پیدا می کند و هر کدام برای درمان یا تسکین یک بیماری مفیدند.

طب کلاسیک می گوید:

‫مصرف شیر ارتباطی به طبع افراد ندارد

متخصصان تغذیه اعتقادی به این موارد ندارند. توصیه می کنیم همه افراد شیر بخورند حتی کسانی که فکر می کنند شیر برای آنها خوب نیست و آنزیم های هضم کننده لاکتوز در بدن آنها وجود ندارد و شیر خوردن برایشان سخت می شود. توصیه ما این است که آنها هم حتی شده به میزان کم شیر بخورند. تحقیقات نشان داده این افراد می توانند ۲۵۰سی سی شیر در روز مصرف کنند و بهتر است این کار را در دفعات مختلف انجام دهند. این باعث می شود در طولانی مدت آنزیم های پروتئینی هستند در دستگاه گوارش زیاد شوند و این افراد در طولانی مدت بتوانند مصرف شیر را تحمل کنند و اگر در طولانی مدت آنها شیر نخورند این آنزیم ها مقدارش در دستگاه گوارش کم می شود. پس رویکرد تغذیه با رویکرد طب سنتی از این لحاظ متفاوت است.

طب سنتی می گوید:

متناسب با مزاج تان شیر بخورید

از نگاه طب سنتی تنها افرادی که میزان اخلاط بدنشان متعادل است، می توانند به راحتی شیر مصرف کنند و افرادی که در بدنشان به ویژه در معده آنها خلط غالب وجود دارد باید با دستوری خاص و به میزان اندک با مشاوره متخصص طب سنتی برای خوردن شیر اقدام کنند. اگر فردی در معده اش خلط بلغم زیاد باشد یعنی با علائمی همچون پر آب شدن دهان، سفیدی صورت و دیرهضمی غذا رو به رو باشد با زیاد خوردن شیر موجب افزایش خلط غالب یعنی بلغم می شود و دراین حالت عوارض ناشی از افزایش این خلط را تجربه می کند. این شرایط برای افرادی که خلط غالب بدن آنها صفرا و دم باشد نیز اتفاق می افتد و مشکلاتی را برای آنها به وجود می آورد، بنابراین مصرف شیر باید با مشاوره متخصص طب سنتی انجام شود و افرادی که دچار خلط غالب هستند با پاکسازی و متعادل سازی خلط ها نسبت به مصرف شیر اقدام کنند.

طب سنتی می گوید:

خوردن شیر با این غذاها ممنوع!

برخی مردم در وعده صبحانه شیر را با تخم مرغ میل می کنند یا در برخی وعده های غذایی استیک گوشت را با شیر میل می کنند در حالی که نمی دانند ترکیب این دو غذا در کنار هم موجب سنگینی معده و انسداد اندام های گوارشی می شود و به دنبال این مسئله فرد دچار یبوست می شود. حالا اگر این فرد، زنی باردار باشد و شیر را با گوشت (فرقی نمی کند گوشت قرمز یا گوشت سفید) میل کند این یبوست و دل پیچه را به نوزادش هم منتقل می کند، بنابراین توصیه شده در صورتی که فرد شیر می نوشد حتما یک ساعت بعد از آن سراغ غذاهایی که از گوشت و تخم مرغ تهیه شده، برود و در صورتی که گوشت یا تخم مرغ میل کرده به مدت ۳ ساعت صبر کند تا این غذا هضم شود و پس از آن شیر بنوشد تا بتواند از خواص درمانی آن بهره مند شود.

طب کلاسیک می گوید:

‫پرهیزهای اندکی برای شیر وجود دارد

در مواد اولیه بیشتر غذاها و خوراکی ها مثل شیرینی و بستنی، شیر و تخم مرغ به طور همزمان وجود دارد، بنابراین از نگاه کارشناسان تغذیه این مسئله که مصرف تخم مرغ و شیر نباید همزمان باشد، موضوعیت ندارد. دوستان طب سنتی ممکن است براساس پایه های علمی که در مکاتب شان وجود دارد این صحبت را مطرح کنند. اما مسئله این است که در حوزه تغذیه ما معتقدیم این ترکیب مشکل زا نیست. البته اعتقاد داریم که بهتر است ماست با تخم مرغ و گوشت و به طور کلی پروتئین ها استفاده نشود. البته دلیل علمی این قضیه این است که پروتئین غذاهای حیوانی باعث ایجاد وضعیتی در بدن می شوند به نام خاکستر اسیدی که موجب می شود متابولیسم کلسیم در بدن انسان تغییر پیدا کند. به هرحال ممکن است در خارج از کشور تحقیقاتی در این زمینه انجام شده و نتایجی طرح شده باشد. که نیازمند بررسی بیشتر و تکرار نتایج است.

طب سنتی می گوید:

کاهش دردهای آرتروز با شیر بز

شیر بز اگر چه به شکل وسیع و صنعتی کمتر در اختیار مردم قرار می گیرد و تنها افرادی که در روستاها زندگی می کنند امکان دسترسی به آن را دارند، اما این شیر در برخی کشورهای اروپایی به شکل صنعتی و وسیع در اختیار شهروندان قرار می گیرد و حتی به صورت شیرخشک شده نیز در سوپرمارکت ها عرضه می شود. درمانگران طب سنتی بر این باورند اگر شیربز تازه با انجیر سیاه تازه که در فصل تابستان می روید، مصرف شود، می تواند تاثیر زیادی در کاهش دردهای آرتروز، روماتیسم و بیماری های مفصلی داشته باشد. در صورتی که افراد به شیرخشک بز یا انجیر سیاه خشک دسترسی داشته باشند، می توانند با اضافه کردن آب به شیر یا خیس کردن انجیر درون آب از خواص درمانی این غذای دارویی بهره ببرند.

طب سنتی می گوید:

خواص درمانی شیر الاغ

شیر الاغ یکی از سردمزاج ترین شیرها در طبیعت است. این شیر در صورتی که از الاغی که کره اش ماده است، تهیه شده باشد خواص درمانی زیادی دارد. شیر الاغ یکی از گران ترین شیرها در برخی از کشورهای اروپایی مانند لهستان و برخی از کشورهای اسپانیایی زبان مانند پرو است که به صورت روزانه مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی از متون قدیمی به این نکته اشاره شده که اگر شیر الاغ را پیش از خواب در بینی بچکانند موجب بهبود کیفیت خواب و عمق آن می شود و در افرادی که مبتلا به خون دماغ هستند باچکاندن یک تا ۲ قطره از آن داخل حفره های بینی و افرادی که مبتلا به دندان درد هستند با قرقره کردن آن موجب قطع شدن خونریزی و تسکین درد می شود. علاوه بر این، در منابع تاریخی و سنتی اشاره شده که برخی از سلاطین در گذشته برای حفظ نشاط و شادابی پوست شان با شیرالاغ حمام کرده و از آن برای درمان و تسکین دردهای ناشی از بیماری سل استفاده می کردند.

شیر کدام گوسفند مفیدتر است؟

در متـون کهـن طب سنتی اشاره شده شیر گـوسـفند ســیاه از گـوســفند سفید بهتر است و این شیر خواص درمانی زیادی برای تقویت مغز، نخاع، قوای جنسی و درمان زخم های روده دارد. به اعتقاد درمانگران طب سنتی افرادی که به شیر گوسفند دسترسی دارند با نوشیدن روزانه شیر گوسفند می توانند به درمان سرفه کمک کنند.در نسخه های طب سنتی آمده است که استفاده از ترکیبی از شیرگوسفند، صمغ عربی و روغن بادام شیرین با میزانی مشخص می تواند بهترین داروی طبیعی برای درمان سرفه باشد.

طب سنتی می گوید:

شرایط حیوان بر کیفیت شیرموثر است

یکی از مهم ترین نکاتی که شاید کمتر پزشک و متخصص تغذیه ای به آن توجه کند این است که شیر مجموعه ای از چند غذاست و توسط یک موجود زنده تولید می شود، بنابراین نوع زندگی، کیفیت زندگی، کیفیت مواد غذایی حیوان و شرایط زندگی و استرس های محیطی می تواند تاثیر زیادی بر کیفیت شیر دام داشته باشد. بنابراین اینها مواردی است که ما در مورد آنها اطمینان چندانی نداریم و نمی دانیم که کدام یک از آنها، چگونه و در چه شرایطی شیر را تولید کرده و به دست شما رسانده اند. درنتیجه از آنجا که نظارت دقیقی بر نوع غذا، داروها و شیوه زندگی دام ها در کشور وجود ندارد به راحتی نمی توان نسبت به خواص دارویی و تغذیه ای آنها مطمئن بود.

شیر گوسفند سیاه از گـوسفند سفید بهتر است و این شیر خواص درمانی زیادی برای تقویت مغز، نخاع و درمان زخم های روده دارد

طب سنتی می گوید:

درمان اسهال با شیرگاو

در برخــی متون طب سنتی اشاره شده که درمانگران طب سنتی برای درمان اسهال از شیرگاو در شرایطی خاص استفاده می کردند. آنها سنگ رودخانه یا آهن گداخته شده در آتش را درون ظرف شیر می انداختند و به این ترتیب موجب جوش آوردن شیرگاو می شدند و نوشیدن این شیر را به افرادی که به اسهال مبتلا شده اند، توصیه می کردند. علاوه بر اینها، درمانگران بر این باورند اگر دو برابر وزن شیر گاو به آن آب اضافه کنیم خاصیت مدری دارد و موجب پاکسازی و تخلیه مجاری ادراری می شود.

از نگاه طب سنتی تنها افرادی که میزان اخلاط بدنشان متعادل است، می توانند به راحتی شیر مصرف کنند و افرادی که در بدنشان به ویژه در معده آنها خلط غالب وجود دارد باید با دستوری خاص و به میزان اندک با مشاوره متخصص طب سنتی برای خوردن شیر اقدام کنند.

این شیربرنج باروری را افزایش می دهد

شیربرنجی که از شیرگاو تهیه شده باشد خاصیت ملین دارد و می تواند تسکین دهنده ای خوب برای افرادی که دچار زخم های روده و کولیت های یبوستی هستند، باشد، علاوه بر این، افرادی که تصمیم دارند چاق شوند، می توانند با خوردن شیربرنج یا فرنی که از شیر گاو تازه تهیه شده و در آن گردو و خرما وجود داشته باشد به خواسته شان برسند و حتی این شیربرنج و فرنی می تواند قدرت باروری را در مردان افزایش دهد. در برخی از متون طب سنتی به این موضوع اشاره شده خوردن شیربرنج یا فرنی با این ویژگی ها موجب افزایش اسپرم در مرد ها می شود. اما باید به این مسئله نیز توجه کرد نباید بیشتر از یک لیوان شیربرنج یا فرنی در طول روز مصرف کرد، زیرا مصرف بی قاعده و بیش از حد از این غذا موجب ابتلا به سنگ کلیه و بیماری های پوستی مانند «برص» می شود.

اگر بی خوابی دارید این شیر معجزه می کند

افرادی که دچار خشکی مزاج هستند و این خشکی مزاج موجب شده برخی از فعالیت های مغزی آنها تحت تاثیر قرار بگیرد، می توانند با نوشیدن شیرگاو و دریافت رطوبت آن خواب راحت تری را تجربه کنند. نوشیدن شیرگاو به افرادی که به وسواس، مالیخولیا، فراموشی و بی خوابی مبتلا هستند کمک می کند تا این اختلال ها را پشت سر بگذارند. ‫از دیدگاه درمانگران طب سنتی خشکی مزاج یکی از مهم ترین دلایل ابتلا به بی خوابی و اختلال های ناشی از آن است که با اصلاح رژیم غذایی و تغییر شیوه زندگی قابل بررسی است