اشکالات گزارش های پزشکی انعکاس یافته در رسانه ها
گرچه اکثر مطالبی که رسانه ها در مورد پژوهش های پزشکی در اختیار شما می گذارند، بر اساس تحقیقاتی است که در نشریات معتبر به چاپ رسیده است، برخی از هیجان انگیزترین پژوهش ها در کنفرانس های پزشکی مورد بحث قرار می گیرند، یعنی در جاهایی که پژوهشگران ایده های مقدماتی و هنوز کاملاً بررسی نشده خود را با دیگران در میان می گذارند. این ایده های جدید ممکن است در آینده فرد را مستحق دریافت جایزه نوبل کند یا اینکه کاملاً غلط از آب دربیاید.
روزنامه نگاران معمولاً برای کسب اخبار جالب و به دست آوردن امکان گزارش پیشرفت های جدید در پزشکی به این کنفرانس ها می روند.
اما یک بررسی جدید نشان می دهد که رسانه ها اغلب حقایق اصلی را در گزارش های خود از این کنفرانس ها حذف می کنند.
لیزا شوارتز، استادیار دانشکده پزشکی دارت موث در ماساچوست آمریکا می گوید: «اجلاس های علمی، گردهمایی مهمی برای پژوهشگران هستند که آنها در آن، نظراتشان را مبادله و تحقیقات در حال انجامشان را مطرح می کنند اما بیشتر کارهایی که در این کنفرانس ها عرضه می شوند کامل نیستند و هنوز نمی توان آنها را منتشر کرد.»
او می گوید: «این تحقیقات هنوز مورد بازبینی متخصصان دیگر قرار نگرفته اند و یافته های آنها ممکن است تا زمانی که گزارش نهایی آنها در یک نشریه پزشکی منتشر شود به میزان زیادی تغییر کند و ممکن است اصلاً در نشریه معتبری منتشر نشوند.»
نارسایی ها
دکتر شوارتز می گوید: «اغلب روزنامه نگاران این مسأله را از پیش می دانند که تحقیقات عرضه شده در کنفرانس ها اغلب با اطلاعات پس زمینه ای کافی مثلاً رونوشتی از مقاله اصلی علمی ارائه نمی شوند و از طرف دیگر نویسندگان تحت فشار شدیدی قرار دارند که به سرعت یافته های پژوهشی شان را گزارش کنند.»
شوارتز و همکارش استیون ولوشین با تجزیه و تحلیل گزارش های روزنامه ها، رادیو و تلویزیون در مورد پژوهش ها از 5 اجلاس عمده علمی به این یافته ها رسیدند:
- تنها 2 گزارش از 175 گزارش در مورد تحقیقات منتشر نشده یادآور شده بودند که آن تحقیق هنوز انتشار نیافته است.
- یک سوم گزارش های خبرنگاران به این مسئله اشاره نکرده بودند که در تحقیق مربوط چند نفر فرد آزمودنی مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج تحقیقات پزشکی که روی تعداد معدودی از افراد انجام می شوند، ممکن است بعدها با تحقیقات بزرگ تر رد شود.
- 40 درصد گزارش های خبری نتیجه پژوهش پزشکی را به صورت کمّی بیان نکرده بودند.
- تنها یک هفدهم گزارش های خبری در مورد تحقیقات پزشکی بر روی حیوانات، ذکر کرده بودند که نتایج این تحقیقات ممکن است لزوماً درباره انسان ها صادق نباشد.
ولوشین می گوید: «اگر روزنامه نگاران در گزارش هایشان حقایق اصلی پژوهش های پزشکی و محدودیت های آنها را بیان نکنند، ممکن است عموم مردم درباره معنا، اهمیت و اعتبار پژوهش های پزشکی گمراه شوند.»
سایر خطرات
البته حتی پژوهش های علمی که در نشریات معتبر پزشکی به چاپ می رسند، گاهی ممکن است اشتباه از آب درآیند.
نمونه شاخص چنین وضعی در سال 2005 رخ داد که دانشمند کره ای هوانگ وو-سوک مدعی شد که سلول های بنیادی جنینی انسان را کلون سازی کرده است. این پیشرفت علمی در نشریه Science یکی از معتبرترین نشریات علمی جهان به چاپ رسید اما بعد معلوم شد که این دانشمند درباره کل قضیه دروغ گفته است و حتی پژوهشگران همکار او در این پروژه نمی دانستند که نتایج اعلام شده تقلبی هستند (نمونه اخیرتر گروه پژوهشی ژاپنی به سرپرستی یوشیکی ساسائی درباره کشف فوق العاده راه ساده‌ای برای برنامه ریزی مجدد سلول های حیوانی بالغ و برگرداندن آنها به حالتی شبیه به سلول های رویانی بود که در ژانویه امسال در نشریه معتبر نیچر منتشر شد اما اتهامات بعدی درباره پلاگیاریسم (انتحال) و تقلبی بودن بخش هایی از مقاله در نهایت باعث پس گرفتن آن شد و این ماجرا به خودکشی تاسف بار ساسائی هم انجامید).
اما در مجموع خبرنگاران فرصت بهتری دارند تا پژوهش های علمی که در نشریات معتبر به چاپ رسیده اند و مورد بازبینی کارشناسان مستقل قرار گرفته اند، گزارش کنند.
با این حال هنوز همه پژوهش هایی که نتایج آنها در رسانه ها مطرح می شود، لزوماً به کاربردهایی که دانشمندان پیش بینی می کنند، منجر نمی شوند.
برای مثال پژوهش هایی که در مورد به تاخیر انداختن پیری روی موش ها و کرم ها انجام می شود، ممکن است نوید بخش باشند اما لزوماً به معنای آن نیستند که مطابق ادعای چند دانشمند انسان ها خواهند توانست به زودی بر پیری فائق آیند و قرن ها زندگی کنند.
یک بررسی در سال گذشته نشان داد که از 45 تحقیق پزشکی که در رسانه ها به میزان زیاد به آنها استناد شده و در نشریات عمده پزشکی به چاپ رسیده اند، نتایج 7 تای آنها با تحقیقات بعدی نقض شده است.
توصیه شوارتز این است که خوانندگان با اخبار پزشکی با شک و تردید قابل ملاحظه‌ای برخورد کنند.