بیان احوال شهرهای رومیّه و کیفیّت تدبیر آن: ماه رومی ایار
تدابیر ۲۲ اردیبهشت تا ۲۳ خرداد ماه از دیدگاه امام رضا علیه السلام _ رساله ذهبیه
ماه سوم از فصل بهار یعنی ماه ایّار در رساله ذهبیه در مورد ویژگیهای این ماه و راهبردهای اساسی جهت حفظ سلامت، نکاتی ارزشمند بیان شده است:
آیار: واحد و ثلاثون یوما. (تصفو فیه الریاح، و هو آخر فصل الربیع، و قد نهی فیه عن أکل الملوحات، و اللحوم الغلیظة کالرؤوس، و لحم البقر،و اللبن. و ینفع فیه دخول الحمام أول النهار، و یکره فیه الریاضة قبل الغذاء.
ایار (سومین ماه بهار) سی و یک روز است ( تقریبا ۲۲ اردیبهشت تا ۲۳ خرداد) درآن بادها صاف میشود ( گرد و غبار ندارد و به ملایمت میوزد) و آن آخرین ماه فصل بهار است.
از خوردن شوریجات و گوشتهای غلیظ و سنگین (و دیر هضم) مثل کله پاچه و گوشت گاو و شیر نهی شده است. برای استحمام، اول روز رفتن مفید است. در این ماه کار سخت بدنی قبل از غذا خوب نیست.
پرهیزات غذایی در ماه اَیٌار:
از خوردن گوشت گاو و کله پاچه پرهیز شود. از خوردن غذاهای شور پرهیز شود.نکات بهداشتی در ماه ایار:
رفتن به حمام در اول روز (صبح)، قبل از صرف غذا باید از کارهای سخت پزهیز نمود.
نکات:
حمام رفتن صبح در آخرین ماه بهار جهت افزایش گردش خون و به عنوان نرمش ملایم صبحگاهی و همچنین به عنوان یکی از عوامل تقویت عضلانی میتواند سبب کاهش استرسها و اضطراب کاری در طول روز شود.
و از طرفی بدن به تدریج با افزایش دمای هوا مواجه میشود. چرا که حمام روزانه رطوبت سطح پوست حفظ نموده و سبب حفظ اعتدال بدن میشود
در طب اسلامی فعال، حمام نمودن به عنوان دوا است چراکه پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: درد یه تاست و دوا هم سه، اما درد: خون، مره (سودا و صفرا) و بلغم است…. دوا بلغم حمام …. است.
این ماه را میتوان آغاز گر گرما بشمار آورد و جهت تعدیل و مطابقت بدن از روزهایی معتدل به ایامی گرم، حمام روزانه میتواند بهترین راهکار باشد.
در حمام رفتن اول روز (صبح) دو احتمال مطرح است:
الف) در فصل بهار، خصوصا ایار به عنوان سومین ماه این فصل به علت وزش بادهای بهاری و نرمی زمینف بلغم رو به کاهش است لذا حمام روزانه میتواند در حفظ بلغم و رطوبت بدن نقش چشمگیری ذاشته باشد چراکه ماه بعدی حزیران است و گرم و خشک و نیازمند رطوبت بدن است.
ب) در آخرین ماه فصل بهار به علت وزش بادهای بهاری و نرمی زمین، بلغم رو به کاهش است لذا حمام در اول روز (صبح) در تسریع این کاهش نقش چشمگیری دارد در رساله ذهبیه آمده است: هرکه بخواهد بلغم را از بدنش بزدایددو آن را کاهش دهد…. بسیار به حمام برود.
✍ بحارلانوار، ج59، ص425
کارهای سخت قبل از مصرف غذا گردش خون و ضربان قلب را افزایش داده و سبب گرمای کاذب در بدن میشود خوردن غذا نیز دستگاه گوارش را به فعالیت و درنتیجه گرم شدن منجر ساخته و این گرمای کاذب بیشتر خواهد شد لذا برای حفظ سلامتی و تعادل بدن باید از کارهای سخت قبل از صرف غذا پرهیز شود.
انجام کارهای سخت باعث خستگی شده و ممکن است هنگام صرف غذا مانع خوب جویدن شود در نتیجه معده انسان که برخلاف معده برخی حیوانات قابلیت گوارش مواد آسیاب شده را ندارد،
مواردی که در دهان نرم نشده باشد را پس از یک هضم کند و پرزحمت، به صورت هضم نشده وارد روده ها کرده و انواع مشکلات گوارشی را بوجود می آورد. در وصایای حضرت امیر علیه السلام به امام مجتبی علیه السلام آمده است:
«آیا چهار سخن را به تو بیاموزم که بوسیله آنها از دانش طب بی نیاز شوی؟ امام مجتبی علیه السلام عرضه داشت: آری، امیرالمومنین علیه السلام فرمود:
هرگز بر سر سفره منشین، مگر اینکه گرسنه باشی و از سر سفره برنخیز، مگر اینکه به غذا میل داشته باشی و غذا را خوب بجو و هر گاه خواستی بخوابی، خویش را بر مستراح عرضه کن، چنانچه چهار سخن را به کار گیری، از طب بی نیاز خواهی شد. حضرت فرمود: در قرآن آیه ای وجود دارد که همه طب را گرد آورده است: بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید
