ترکیبات و خواص دارویی بره موم

ترکیبات شیمیایی بره موم بر اساس نوع گیاهان محل، آب و هوای ناحیه ی جمع آوری، گونه ی زنبور گردآوری کننده و نیز فصل جمع آوری و حتی زمان روز تغییر می کند. بره موم جمع آوری شده در نواحی حاره ای دارای تفاوت هایی اساسی در مواد بیوشیمیایی تشکیل دهنده ی است ولی دارای طیفی مشابه با آنچه به عنوان خواص دارویی از آن می شناسیم، می باشد.

اجزای تشکیل دهنده موم زنبور عسل

این بخش شامل استر اسیدهای چرب و الکل هایی با زنجیر طولانی هیدرو کربنی می باشد که غالباً از لحاظ شیمیایی غیر فعال هستند و در عین حال به طور گسترده در مواد آرایشی به کار می روند. هر چند در مصارف پزشکی از عصاره بره موم استفاده می شود که موم آن جدا شده است.

اجزای فرار

رایحه بره موم عمدتاً ناشی از مواد فرار موجود در آن بویژه ترپن ها می باشد. در مقام مقایسه، بره موم حاصله از مناطق گرمسیری دارای مقادیر کمتری از این مواد است و اطلاعات ما درباره فعالیت بیولوژیکی از آن بسیار کم است. بره موم در مناطق استوایی دارای مقادیر زیادتری از این مواد بوده و فعالیت های بیولوژیکی در آنها شناخته شده تر است.

ترکیبات فنلی

این مواد شامل استر فنیل اتیل کافئیک یا CAPE می باشند که بنابر تحقیقات انجام یافته در بروز تعدادی از خواص دارویی نیز نقش دارند.

فلاونوئیدها

این ترکیبات تقریباً در تمامی نمونه های گیاهی گل دار دیده شده اند.

پینوسمبرین و گالانژین از تجزیه ی آنها به دست آمده و بیشترین اهمیت را در ترکیب بره موم دارا هستند. توجه به این نکته که فلاونوئیدها در گیاهان تغییرات بیوشیمیایی ظریفی را در هنگام ظهور در بره موم از خود نشان می دهند، مهم است و این امر متعاقب فعل و انفعالات آنزیمی غدد بزاقی زنبور صورت می گیرد.

مقادیر فلاونوئیدها در بره موم طیفی از 10 تا 20 درصد را شامل می شود و بزرگترین گروه مستقل شیمیایی را در بره موم تشکیل می دهند. همچنین شناسایی و اثربخشی محتویات فلانوئیدی بره موم نقطه اشتراک علاقه محققان برای تحقیق بر این ماده است.

فلانوئیدها در بره موم اروپایی، تشکیل دهنده بیش از 20 درصد از وزن آن است. تفاوت اساسی بین فلانوئیدهای موجود در گیاهان و در بره موم این است که، آن دسته که در بره موم موجود می باشند گلیکوزیدی نمی باشند بدین معنی که بر خلاف آنچه که در گیاهان وجود دارد این دسته دارای ترکیبات قندی متصل به ساختار بیوشیمیایی نیستند. این تفاوت به واسطه فرایند صورت گرفته از طرف زنبور عسل بر روی فلانوئیدها و از طریق ترشح آنزیم ها می باشد. حقیقت آن است که آنها تغییر می یابند و این خود می تواند توضیحی مختصر برای خواص درمانی منحصر به فرد و پایدار بره موم باشد.

در ارتباط با فلانوئیدها در دیگر محصولات کندوی زنبور عسل از جمله عسل و گرده بررسی هایی صورت گرفته است. ساباتیر و دیگران در دانشگاه کویمبرا کشور پرتغال در سال 1995 دریافتند که محتویات فلانوئید موجود در گرده 05/0 درصد در عسل 006/0 درصد و در بره موم 7 درصد می باشد.

نقش بیوفلانوئیدها

بیوفلانوئیدها طی 20 سال گذشته در سراسر جهان کانون توجه محققان بوده است. در سال 1974 یک پزشک طبیعی درمانی به نام پاوو آریولا ادعا نمود که بیشتر از پانصد مقاله علمی در ارتباط با بیوفلانوئیدها در مجلات پزشکی معروف و معتبر سراسر دنیا به چاپ رسیده است. گزارش های کلینیکی مبین آن است که درمان با بیوفلانوئیدها در بیماری های مختلف از جمله تب روماتیسمی، سقط جنین های خود بخود و غیر آن، فشار خون بالا، عفونت های ریوی، هموروئیدها و سیروز کبدی مؤثر است. در دهه 1990 علاقه علمی به این موضوع به طور روز افزون افزایش یافت.

کارلسون واد در کتاب خود با نام «بره موم انرژی دهنده طبیعت» جزئیات ملاقات شخصی اش با بنت هاوستین استاد دانشگاه پزشکی کیل، کسی که به طور گسترده راجع به اهمیت فلانوئیدها در بره موم مقاله های زیادی را به چاپ رسانده بود، منتشر کرد. در این مصاحبه او دیدگاهی روشن و چشمگیر از نقش بیوفلانوئیدها و این که آنها به عنوان قوه محرک در بره موم هستند ارائه می کند. بیوفلانوئیدهای موجود در بره موم دارای اثر حفاظتی بر علیه عفونت حاصل از ویروس ها هستند.

اجازه دهید، توضیح دهم: در سطح خارجی ویروس ها، یک غشای پروتئینی قرار گرفته است. مادامی که این غشاء، تجزیه نشده باقی بماند، عفونت و مواد خطرناک آنها محفوظ مانده و در این حالت برای انواع ارگانیسم ها مضر نیستند. ما آنزیمی که غشای پروتئنی ویروس ها را جدا می کند، در حالی بافتیم که مهار شده بود. بنابر این ماده ویروسی خطرناک در آن محفوظ می ماند. غشای پروتئینی اطراف ویروس به واسطه بیوفلانوئیدها، در بره موم حفظ می شود، فلانوئیدها، ویروس را کاملاً غیر فعال نگه می دارند. این مسأله درست مانند آن است که ایمنی بر علیه ویروس صورت گرفته باشد، این امر تنها به واسطه حضور بیوفلانوئیدها در بره موم رخ می دهد.

این مسأله برای ما تصویری جذاب از نقش فلانوئیدها در بره موم ایجاد می کند. هنگامی که من اولین بار در سال 1992 این مطلب را خواندم، به یاد زنبورهایی افتادم که با متجاوزین به کندو برخورد می کنند.

زنبوران اطراف درزهایی که می تواند منشاء عفونت و آلودگی باشد را با بره موم، درست مشابه با زمانی که بیوفلانوئیدها ویروس را احاطه می کنند، مهر و موم می نمایند و به این ترتیب از ورود آن به بدن جلوگیری می نمایند. در این حالت ما ویروس ها را پیش از آن که نابود شده باشند در حالتی رویت می کنیم که ناتوان گشته اند، فرآیندی که به عنوان یک کنایه مرا متوجه تفاوت میان داروهای طبیعی و غیرطبیعی ساخت. درمان طبیعی بیشتر از آنکه به از بین بردن بیماری بپردازد، به حفظ تعادل و اکولوژی بدن کمک می کند. یک سیستم ایمنی قوی بین نیروهای مخرب و مولد تعادل برقرار می کند نه این که یکی را بر دیگری غالب نماید.

بره موم دارای مزیتی بیش از آسپرین

دکتر هاوستین ادامه میدهد: عملکرد بیوفلانوئیدهای بره موم، کاملاً مشابه با عملکرد آسپرین می باشد. آنها فعالیت آنزیم ها را مهار می کنند اما بره موم دارای مزیتی بیش از آسپرین است، زیرا بره موم عوارض جنبی به دنبال ندارد. برای مثال، بیوفلانوئیدهای موجود در بره موم در موارد مبتلا به گلو درد به سبب التهاب و عفونت غشاء موکوسی، مانع از سنتز پروستاگلاندین ها (که عامل ایجاد درد هستند)، می شوند. این درست همانند آن است که بر علیه گلو درد و بیماری های مرتبط با زمستان، ایمنی حاصل شده باشد. در ادامه موضوع ایمنی، دکتر هاوستین به ما می گویدکه بیوفلانوئیدها گویچه های سفید و لنفوسیت های خون را به تولید و ترشح اینترفون ها (پروتئین های طبیعی که اکنون ما آن را به عنوان سیستم ایمنی مرکزی می شناسیم)، تحریک می کنند.

بیوفلانوئیدها در جلوگیری از ایجاد آلرژی ها به شیوه مشابه عمل می کنند. هیستامین و سروتونین، هورمون های بافتی هستند. آنها درون ماست سل ها باقی می مانند. هنگامی که یک ماده ی آلرژن به سطح خارجی سلول متصل می شود، این دو ماده از سلول خارج شده و سبب بروز واکنش های آلرژیک می گردند. به منظور جلوگیری از ترشح این مواد راهی را یافته ایم. ما این مطلب را اینگونه دریافته ایم که این عمل می تواند به وسیله بیوفلانوئیدهای موجود در بره موم انجام شود. آنها اسیدهایی که منجر به تجزیه ی سلول ها و در نتیجه رهاسازی مواد حساسیت زا می شود را مهار می کنند. در اینجا مجددا مشاهده می نماییم که بره موم قادر است ایمنی زایی کند.

یکبار دیگر شاهد عملکرد ماده ای هستیم که بیش از آنکه به تخریب یا حذف هر عنصری بپردازد، به تقویت و تعادل طبیعی آن می پردازد.

دکتر هاوستین دیدگاهی روشن در این زمینه به ما داد که بعدها به آن رسیدیم و آن اینکه بره موم در درمان بیماری های مرتبط با دندان به ویژه التهاب لثه ها، زخم های دهان، سائیدگی و عفونت منتج به خونریزی لثه ها و بافت هایی که سطح دهان را پوشانده است، نقش دارد. همانطور که دیدیم بیوفلانوئیدها در بره موم، مانع از تولید پروستو گلاندین ها، که سبب التهاب می شود، می گردند.

اما در اینجا حسن دیگری نیز برای آن برشمرده می شود. بیوفلانوئیدها تولید آنزیم هایی را که سبب تقویت و استحکام جداره ی رگ های خونی لثه ها می شوند تحریک می کنند.

به نظر می رسد بیو فلانوئیدها دارای عملکرد محافظت کننده ی عمومی در تمام بدن هستند. شاید ما فقط خواصی که به عنوان تأثیرات داروشناسی ویژه می شناسیم نظیر آنتی بیوتیکی، ضد التهابی، ضد قارچی و غیره به بره موم نسبت می دهیم در صورتی که دامنه این تأثیرات بسیار زیادتر است. در مقابل این سوال مطرح است که یک فرآورده با این طیف وسیع عملکرد چگونه ممکن است، مشخص شده است که محتویات دارویی فعال این ماده نیروهای مهاجم علیه بیماری ها هستند که نیاز به هیچ گونه میانجی گری و جراحی ندارند بعلاوه نیاز به یک درمان بلند مدت نیز از میان برداشته می شود.

برگرفته از کتاب: بره موم دارویی طبیعی از کندوی زنبور عسل

ترجمه: مهندس سید مظاهر سیدی، دکتر سید محمد باقر فرشینه عدل