ختمی دارویی گیاهی
ختمی دارویی گیاهی علفی و چند ساله است. منشا اصلی این گیاه منطقه مدیترانه گزارش شده است و در مناطقی که خاک از رطوبت کافی برخوردار باشد می روید. این گیاه در اروپا، آسیا و شمال آفریقا گسترش دارد.
از ریزوم، ریشه ای ساده و یا کم و بیش منشعب به طول ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر و به ضخامت دو تا سه سانتی متر خارج می شود. رنگ قسمت خارجی ریشه قهوه ای تیره و لایه داخلی آن سفید رنگ است. ساقه استوانه ای شکل و ارتفاع آن ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی متر است. پای ساقه معمولا چوبی است. برگها سه تا پنج لبی به قطر ۵ تا ۱۰ سانتی متر و رنگ آن سبز تیره است. برگها به طور متناوب روی ساقه قرار می گیرند. برگهای قسمت فوقانی ساقه کم و بیش تخم مرغی شکل است، ولی برگهای پایینی ساقه قلبی شکل هستند. حاشیه برگها دندانه دارند. سطح برگها از کرکهای انبوه و فراوانی پوشیده شده است. گلها کوچک و به رنگ سفید یا صورتی کم رنگ و گاهی در سطح گلبرگها لکه های زرشکی یا ارغوانی مشاهده می شود. گلها از زاویه برگها و به صورت مجتمع و از اوایل تابستان (تیر) ظاهر می شوند و گلدهی تا اواخر تابستان (شهریور) ادامه می یابد. گلها برای مدت نسبتا طولانی روی گیاه مشاهده می شوند.
میوه این گیاه قهوه ای رنگ ، مدور، مسطح و چند لایه ای است و چینهایی در اطراف آن وجود دارد. وزن هزاردانه ۲/۲ تا ۲/۳ گرم است.
ریشه ختمی دارویی حاوی مواد موسیلاژی (پلی ساکارید) به مقدار ۳۳ درصد، نشاسته(۳۳ درصد) ، ترکیبات قندی (۱۰ درصد) ، پکتین (۱۰ درصد) ، آسپاراژین (دو درصد) و مقدار کمی روغن است.
مواد موثره عمده برگها و گلهای این گیاه را ترکیبات موسیلاژی (۵ تا ۱۰ درصد) و مقادیر کمی اسانس (۲۰/۰ درصد) تشکیل می دهد.
کدمطلب:98021801