توصیه بهداشتی: زردی نوزادان

يكي از بيماري هايي كه گاهي به طور جدي نوزاد و والدين او را دچار مشكل مي كند، زردي است. به طور كلي بيش از 70درصد نوزادان در روزهاي اوليه تولد با اين بيماري دست به گريبان مي شوند كه نشانگر شايع بودن آن در نوزادان است و اين آمار در نوزاداني كه پيش از موعد متولد شده اند به حدود 80 درصد مي رسد. زردي در كودكان شامل بي رنگ يا زرد شدن پوست بدن و چشم ها مي شود. بي رنگي و زردي پوست و چشم در اين حالت در نتيجه بالا رفتن ميزان ماده زرد رنگي به نام بيلي روبين در خون است و باعث تجمع اين ماده در زير پوست و زرد شدن آن مي شود كه اغلب اين رنگ پريدگي و زردي تا بالاي قفسه سينه ادامه پيدا مي كند.

در واقع زردي يك بيماري نيست بلكه علامتي است كه بالا بودن ميزان بيلي روبين خون را نشان مي دهد. زردي دردناك نيست ولي توجهات و ملاحظات زيادي را مي طلبد، زيرا بالا رفتن بيلي روبين در خون حالتي سمي را در سيستم عصبي نوزاد ايجاد كرده و باعث بروز آسيب مغزي و در حالت پيشرفته منجر به مرگ نوزاد مي شود.

چگونه متوجه زردي نوزادان شويم
زردي در نوزادان از همان روزهاي اوليه تولد آغاز مي شود. علائم آن معمولا با زردي پوست و گاهي چشم ها بروز مي كند. زردي ابتدا تنها صورت را دربرمي گيرد ولي رفته رفته قفسه سينه، ناحيه شكم، پاها و كف پا و اندام هاي تحتاني را نيز درگير مي كند زردي در نوزادان گاهي باعث خستگي مفرط و سوءتغذيه مي شود. نوزاداني كه در 24 ساعت اول پس از تولد دچار اين علائم مي شوند، بايد حتما تحت آزمايش ميزان بيلي روبين قرار بگيرند. البته براي احتياط بهتر است طي 5 روز اول تولد، كودك تحت بررسي قرار گيرد تا از عدم ابتلا به زردي در او مطمئن شويد.
نوزاد را به خاطر زردي از شير مادر محروم نكنيد
زردي در برخي نوزادان ممكن است بر اثر استفاده از شير مادر باشد. 2 گروه از نوزادان هستند كه با خوردن شير مادر به زردي مبتلا مي شوند. گروه اول بيشتر نوزادان مادراني هستند كه به طريق سزارين وضع حمل كرده اند و زردي به دليل كم بودن شير مادر و در روزهاي اوليه تولد ايجاد مي شود. در اين حالت چنانچه تغذيه با شير مادر استمرار داشته باشد، رفته رفته شير مادر بيشتر و كمبود كالري نوزاد جبران مي شود و همچنين حركات روده او بهتر شده و زردي از بين مي رود، در نوع دوم، زردي نوزاد معمولا از هفته دوم تولد آغاز مي شود و علت آن مي تواند موادي باشد كه در شير وجود داشته و باعث غيرفعال كردن آنزيم هاي كبدي و روده اي نوزاد مي شود كه اين موضوع مواد صفراوي را باز جذب مي كند. درواقع اين مشكل به خاطر رشد ناكافي روده و كبد نوزاد رخ مي دهد.
در اين مورد هم پزشكان توصيه مي كنند كه تغذيه نوزاد با شير مادر را ادامه دهيد و چنانچه به علت شدت زردي، نياز به تعويض خون نوزاد باشد، پزشك توصيه مي كند كه حداكثر 48 ساعت شير مادر را قطع و از شير خشك يا شير دوشيده شده براي تغذيه كودك استفاده كنيد. البته پس از رفع زردي، مجددا بايد تغذيه با شير مادر را از سر گرفت.

تأثير لامپ مهتابي سفيد بر زردي
از سال ها پيش شنيده ايم كه اگر كودكي دچار زردي شد، با قرار دادن او زير نور لامپ هاي فلورسنت مي توان او را درمان كرد. درست است كه نور درماني يكي از راه هاي درماني زردي در نوزادان محسوب مي شود، ولي استفاده از نور مهتابي هيچ پايه و اساس علمي نداشته و تأثير چنداني در درمان زردي ندارد بلكه نور فلورسنتي كه به عنوان درمان اين بيماري استفاده مي شود، طول موج هاي خاصي دارد كه لامپ هاي مهتابي اين طول موج و قدرت درماني را ندارند. استفاده از نور خورشيد هم به دليل سوزاندن پوست لطيف نوزاد توصيه نمي شود.

تأثير درمان هاي سنتي بر زردي
درمان هاي سنتي هميشه از زمان هاي قديم مورد توجه مردم كشورمان بوده است. شير خشت يكي از همان موادي است كه حرف هاي ضد و نقيضي درباره استفاده و عدم استفاده آن در درمان زردي مي شنويم. شير خشت نوعي ماده گياهي است كه در قديم براي درمان زردي مورد استفاده قرار مي گرفت. ولي در حال حاضر بسياري از پزشكان اعتقادي به استفاده از شيرخشت و داروهايي نظير آن ندارند. ولي تحقيقات نشان داده كه مصرف قطره خوراكي شير خشت همراه نور درماني تأثير بسيار زيادي در بهبود نوزادان مبتلا به زردي دارد. به طوري كه سرعت بهبود را به نحو چشمگيري افزايش مي دهد. اين ماده با داشتن قندهايي چون مانيتول يكي از درمان هاي مهم براي زردي به شمار مي رود كه چنانچه به روش بهداشتي مورد استفاده قرار گيرد، بسيار موثر خواهد بود و امروز جنبه درماني آن هم به صورت علمي به اثبات رسيده است. علاوه بر شير خشت، روش هاي سنتي ديگري هم وجود دارد كه به تجربه و از لحاظ علمي به اثبات رسيده اند. آرد جو از جمله موادي است كه مي تواند در درمان زردي موثر واقع شود به ا ين صورت كه آرد جوي نرم و الك شده را روي بدن نوزاد به جز روي صورت و دور ناف مي پاشند. اين روش همراه نور درماني تأثير و سرعت درماني بيشتري خواهد داشت.
شستن بدن نوزاد با عرق كاسني همراه آب ولرم نيز در درمان زردي موثر است. همچنين مي توانيد ترنجبين و آب را مخلوط كرده و پارچه اي را در آب خيس كرده و به پشت گوش و پيشاني نوزاد بماليد.
راهكار ديگر حجامت است به طوري كه در پشت گوش نوزاد خراش كوچكي ايجاد مي كنيد تا چند قطره خون از آن جاري شود. اين درمان هاي جايگزيني ساده در كنار درمان هاي طبي مي توانند در درمان زردي نوزادان موثر باشند، البته به شرطي كه به صورت كاملا بهداشتي انجام گيرند.

عوارض تأخير در درمان
معمولاً زردي بيماري جدي اي محسوب نمي شود و طي يك تا 2 هفته بهبود مي يابد. ولي چنانچه ميزان بيلي روبين بالاتر از حد بوده و بدون درمان باقي بماند، بيلي روبين وارد مغز شده و باعث وارد آمدن آسيب هاي جدي به مغز مي شود. بررسي و درمان هاي اوليه و زودهنگام زردي نوزادان مي تواند از بروز اين عوارض جدي جلوگيري كند. از عوارض درمان نشدن زردي مي توان به فلج مغزي، عقب ماندگي ذهني، حملات صرعي، اشكال در تعادل حركتي، ناهنجاري هاي دنداني و ناشنوايي اشاره كرد كه ديگر قابل درمان نيستند. پس با مشاهده اولين نشانه هاي زردي در كودكتان بلافاصله به پزشك مراجعه كنيد.