سرعت دو چندان درمان بیماران با استفاده از “غمز و دلک ایرانی”

به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ توانمندی‌های گسترده “طب اسلامی ایرانی” در حوزه پیشگیری و درمان مستقیم بسیاری از بیماریها باعث بازگشت کشورهای مختلف جهان به داشته‌های تاریخی خود و آموزه‌های طب سنتی شده است به‌گونه‌ای که حتی سازمان بهداشت جهانی نیز بیش از یک دهه است که لزوم بازگشت به آموزه‌های طب سنتی و استفاده از توانمندی‌های این طب در کنار طب نوین را به کشورها توصیه و ابلاغ کرده است.

از سویی در کشوری مانند ایران، ایجاد یک وقفه تاریخی در طب سنتی و طب ایرانی ـ اسلامی که بیشتر از دوره قاجار و به‌صورت هدفمند و خزنده ایجاد شد، باعث شده که متاسفانه بسیاری از حلقه‌های منسجم این طب در جامعه ایرانی و روش‌های خاص درمانی آن گسسته شود و بسیاری از حکمای توانمند کشورمان در حوزه طب سنتی در برنامه‌ای حساب‌شده و تحمیلی از گردونه نظام درمانی حذف و مطرود شوند و عملاً تمام ارکان نظام سلامت کشور بر ریل “طب نوین” گذاشته شد.

اما در یک دهه اخیر، موج بازگشت خودجوش مردمی به روش‌های درمانی و آموزه‌های طب سنتی و طب ایرانی ـ اسلامی البته بدون حمایت نظام درمانی رسمی کشور، سرعتی دوچندان به خود گرفته است و به مدد اساتید برجسته و پیشکسوت طب سنتی کشورمان،‌ مسیری رو به رشد در این حوزه پیش روی جامعه ایرانی گشوده شده است؛ در این مسیر شاهد تلاش‌های گسترده این اساتید برای احیای چرخه کامل این طب به‌عنوان یک نظام درمانی مستقل و قدرتمند هستیم چرا که احیای برخی از داشته‌های طب ایرانی به واسطه وقفه‌ای بیش از 200 ساله نیازمند تحقیق، پژوهش و انجام اقدامات میدانی گسترده است تا برخی از روش‌های خاص درمانی طب ایرانی به صورت دقیق و مبتنی بر مبانی نخستین خود، مجدداً احیا و کارآمد شود.

یکی از بخش‌های مهم و لاینفک در طب ایرانی، “اعمال یداوی” است که سهم بسزایی را در دو حوزه پیشگیری و درمان طب سنتی بر عهده دارد که خود شامل شقوق مختلفی است؛ اما یکی از بخش‌های مهم البته فراموش شده اعمال یداوی، “غمز و دلک” است که به‌دلیل همان دوره وقفه و خلاء تاریخی که به آن اشاره شد، بخش زیادی از آموزه‌های آن از گزند چپاول و مهجوریت در امان نبوده است به گونه‌ای که طی سال‌های اخیر نیز چندان توجهی به آن و تلاشی خاصی برای احیای آن از سوی اساتید مربوطه صورت نگرفته است در حالی که در گذشته، “غمز و دلک” خود به تنهایی یا در کنار سایر روش‌های خاص درمانی طب سنتی، سهم و نقش زیادی را درمان بیماران مختلف داشته و البته تسلط به غمز و دلک از توانمندی‌های لاینفک اساتید و حکمای ایران زمین محسوب می‌شده است.

خوشبختانه در سال جاری، کتابی با عنوان “مالشگری، غمز و دلک طب ایرانی” توسط یکی از اساتید این حوزه به رشته تحریر در آمده است که حاصل سال‌ها تحقیق و تجربه‌اندوزی مولف آن بوده است؛ به همین بهانه گفت‌وگویی با استاد “عبدالحسین برزگر” به‌عنوان مولف این اثر ترتیب دادیم که خواندن آن و نشستن پای صحبت کسی که سال‌ها تلاش مجدانه‌ای برای احیای “غمز و دلک” داشته، خالی از لطف نیست؛ غمز و دلکی که به گفته استاد برزگر می‌تواند باعث سرعت مضاعف مراحل درمانی بیمار شود و و نتایج حاصله درمانی را نیز دوچندان کند؛ غمز و دلکی که به تعبیر مولف این اثر “شامل حرکت‌های سرشی، لیزشی، لغزشی، گیله­‌ای و ستونی و هر کدام از آنها، هفت زیرمجموعه، شامل لیزش، سرش، لغزش، کشش، مالش دارد که از ترکیب اینها، حدود 8 هزار نوع حرکت دست اتفاق می­‌افتد!”

در ادامه مشروح بخش نخست این گفت‌وگو تقدیم شما عزیزان و دوستداران طب ایرانی ـ اسلامی شده است:

تسنیم: برای ورود به بحث، ابتدا تعریف مختصری از “غمز و دلک” ارائه کنید و اشاره‌ای هم به جایگاه غمز و دلک در طب سنتی و گذشته تاریخ کشورمان داشته باشید!

در گذشته تاریخی ما، بسیاری از بزرگان و پادشاهان، “دلاک” مخصوص خود را داشته‌اند و داشتن یک دلاک خوب، جز برنامه زندگیشان بوده است؛ “غمز و دلکی” که امروز تعریف می­‌کنیم، همان غمز و دلکی است که دلاکان قدیم، هنرش را داشتند یعنی از ترکیب هفت مرحله درمانی روغن مالی، ماساژ، حجامت، بادکش، خواب مصنوعی تا درجه سه، تغذیه، تمرکز قوای درونی و 17 حرکت ورزشی آسانای یوگا، غمز و دلک را تشکیل می‌دهد.

غمز به معنی اشاره انگشت و دلک به معنی مالش است؛ دلاک یعنی مالشگر و هنر غمز و دلک، کاملاً ایرانی است؛ ما در گذشته تاریخی خود، حکیم، طبیب، عطار، دلاک، مرشد و پهلوان را داشته‌ایم یعنی این زنجیره اصلی در قدیم سلامتی یک ایرانی را تضمین می­‌کرده اما اکنون با اینکه طب سنتی و کلاسیک پیشرفت کرده است اما متاسفانه توفیق چندانی در احیای مجدد “غمز و دلک” در جامعه خود نداشته‌ایم.

تسنیم: آیا حضرتعالی به‌صورت تخصصی بر روی “غمز و دلک” پژوهش و تحقیق کرده‌اید و آیا با غمز و دلک، امکان درمان بیماری خاصی وجود دارد؟

بله؛ بخشی از تلاش‌های بنده طی این سال‌ها، صرف احیای مجدد غمز و دلک شده که به لطف خدا و با سختی­های زیاد، بخشی از این هدف، محقق شده است؛ خوشبختانه امروز موفق شده‌ایم از طریق غمز و دلک به توفیقات بسیار قابل توجهی در “درمان” طیف گسترده‌ای از بیماریها دست یابیم یا با غمز و دلک در بسیاری از بیماری‌ها به مراحل درمان کمک کنیم.

کتابی که بنده در این زمینه تالیف کرده‌ام “مالشگری، غمز و دلک طب ایرانی” نام دارد که حاصل چندین سال تحقیق و تمرکز بنده بر روی هنر ایرانی “غمز و دلک” بود و در واقع این کتاب، تنها کتابی است که به‌صورت خاص به این مقوله پرداخته است؛ در این کتاب تلاش داشته‌ام در کنار استفاده از منابع قدیم طب سنتی کشورمان حتی برخی از مبانی آناتومی، پزشکی نوین و عضله‌شناسی را نیز در تدوین آن لحاظ کنم.

تسنیم: آیا از کسانی که در حمام‌های قدیمی مشغول به دلاکی بوده‌اند، کسانی در قید حیات هستند که به غمز و دلک تسلط کامل داشته‌ باشند؟

شاید برخی از پیرمردهایی که در حمام‌های قدیمی به‌عنوان دلاک مشغول بوده‌اند در قید حیات باشند اما این افراد نیز به مجموعه غمز و دلک به‌صورت یکجا و کامل مسلط نیستند؛ اصولاً “اعمال یداوی” شاخه‌های متعددی دارد؛ مثلا در گذشته معمولا قصابها و کسانی که با استخوان آشنایی داشتند “شکسته‌بند” بودند و این دانش به‌صورت سینه‌به‌سینه منتقل شده است.

تسنیم: درباره مراحل انجام غمز و دلک چه توضیحی می‌توان ارائه کرد؟

نخستین نکته مهم در غمز و دلک،“نقاط بازتابی”بدن است؛ باید نقاط بازتابی، رفلکسولوژی در نظر گرفته شود؛ در برخی از کشورهایی آسیایی مانند چین و ژاپن، کارهای زیادی در زمینه نقاط بازتابی صورت گرفته است اما در غمز و دلک ایرانی اگر بخواهیم از عنوان “ماساژ” استفاده کنیم، ماساژ بسیار منحصر به‌فردی است.

تسنیم: پس با این اوصاف، غمز و دلک به نوعی مختص طب ایرانی است و مشابهتی با طب چینی و هندی ندارد؟

وقتی از غمز و دلک و 7 برنامه درمانی سخن به میا می­‌آید، انسان یک موجود به‌هم تنیده در نظر گرفته می‌شود یعنی روح، روان، جان، ادراک، حواس، ذهن، جسم که  این هفت مورد، هر کدام به‌گونه‌ای تغذیه می‌شود.

در غمز و دلک چیزی به اسم درمان مستقیم وجود ندارد و در واقع، بدن پاکسازی می­‌شود و درمان خودش اتفاق می­‌افتد؛ به‌عنوان مثال در حال حاضر اکثر بیماری‌ها بر اثر سردی مزاج اتفاق می‌افتد؛ وقتی شما با سردی مزاج روبه­‌رو می‌شوید یعنی غذای نامناسب، سردی روح و روان و فکرهای منفی، همگی از سردی‌ها محسوب می­‌شود و از طریق غمز و دلک با یک نبض ساده، تشخیص داده می­‌شود.

دست، 4 نبض دارد و اگر این چهار نبض پر بود امکان حجامت شخص وجود دارد؛ اگر نبض 2 انگشت می­‌زد، دو انگشت نمی­زد باید ماساژ انجام شود، تغذیه و افکار رعایت شود و با هر ماساژی که داده می‌شود با شخص نیز صحبت می‌شود تا برون‌ریزی‌ انجام شود و این امر به گرم شدن تن نیز کمک می‌کند که این بخش جزء خواب مصنوعی و گفتار درمانی است.

در انسان، داروخانه­‌ای به نام “داروخانه احساس” وجود دارد؛ دستی که روی بدن فرد کشیده می‌شود با آن چیزی که در عمق وجود درمانگر یعنی در قلب، ذهن، روح او اتفاق می­‌افتد، روی فرد مقابل تاثیر می­‌گذارد؛ همه داروخانه احساس را دارند.

کسی که درمانگر غمز و دلک می­‌شود باید بتواند ذهنش را تخلیه کند یعنی بی­‌ذهن باشد و این در مرور زمان وقتی که این کار در حال انجام است آرام‌آرام اتفاق می­‌افتد؛ به عنوان مثال خود من با چشمان بسته کار می­‌کنم، تلاش می­‌کنم بدون دستکش کار کنم تا تماس پوستی برقرار شود و ذهنم در کنترلم باشد چرا که درمان یک مثلث شامل درمانگر، درمانپذیر و روح الهی شفا است.

در غمز و دلک، افراد به دو دسته تقسیم می­‌شوند؛ بیماری یک فرد یا به‌دلیل پرانرژی بودن یا به دلیل کم‌انرژی بودن است؛ کسی که پرانرژی است یعنی اخلاط فاسد زیاد دارد و توصیه می­‌شود گوشت را حذف کند و غذاهای گیاهی لطیف استفاده کند و کسی که کم‌انرژی است باید گوشت شتر، بادام، عسل و غذاهای پرانرژی بخورد.

نقاط بازتابی، رگ­‌گیری و عصب­‌گیری و جاانداختن از ملزومات غمز و دلک است؛ در حال حاضر درصد بالایی از مردم ممکن است لگن، کتف، فک یا نافشان جابه‌جا شده باشد و خودشان هم بی‌اطلاع باشند؛ چنین مواردی می‌تواندباعث ناتوانی جنسی، مشکلات پروستات، مشکلات روده­‌ای، مشکلات زانو و … شود  به‌عنوان مثال ممکن است فردی کف کفشش سائیدگی داشته باشد و اطلاع نداشته باشد که نقطه‌ای از بدنش جابه‌جایی دارد؛ در چنین مواردی، بدون جراحی و صرفاً با جاانداختن، درمان انجام می‌شود که از ملزومات “غمز و دلک” است.

تسنیم: چه موارد دیگری از ملزومات غمز و دلک محسوب می‌شود؟

تُلگیری، جاانداختن ناف، شناخت طبیعت و مزاج از دیگر ملزومات غمز و دلک است.

تسنیم: آیا امروز می‌توانیم غمز و دلک را به عنوان بخشی از طب سنتی کشور خود بدانیم و به‌صورت آکادمیک و مدون به تدریس و آموزش آن بپردازیم؟

برای آموزش غمز و دلک به‌صورت رسمی، به سازمان فنی و حرفه‌ای مراجعه شد که به موارد مختلفی ایراد گرفته شد و در نهایت مجوز آن داده نشد؛ تا به امروز دوره آموزشی خاصی برای آن وجود نداشته است.

تسنیم: شما از عبارت “ماساژ” در عنوان کتاب خود استفاده نکردید، آیا تعمد داشتید که از عنوان “غمز و دلک طب ایرانی” استفاده کردید؟

بله؛ “ماساژ” صرفاً جزئی از غمز و دلک است و درمانگر باید سواد و علم آن را نیز داشته باشد؛ به عنوان مثال، نوع انجام اعمال یداوی برای کسی که طبیعت گرم و تر دارد با کسی که طبیعت سرد و خشک دارد متفاوت است.

تسنیم: یعنی در انجام “ماساژ” ظرائفی که در غمز و دلک ایرانی متناسب با نوع مزاج و حالات فرد لحاظ می‌شود، وجود ندارد؟

بله همینطور است؛ به‌عنوان مثال در “یومیو” که یک سبک ماساژ ژاپنی با 108 حرکت است، این حرکات برای همه افراد یکسان است که با انجام آن حرکات بر روی افراد، امکان ایجاد عارضه وجود دارد مثلا برای یک نفر که عضلات قوی دارد، امکان کشش پا وجود دارد اما برای کسی که عضلات ضعیفی دارد ممکن است باعث پارگی عضله شود.

اما غمز و دلک، یک کار ذهنی ـ جسمی است که ذهن و جسم با هم درگیر است؛ در غمز و دلک ایرانی، حرکات سنگین و فشار محکم وجود ندارد، یک کار آرام و با تمرکز است و می­‌تواند با گرفتن یک نقطه، در عین آرامش، فریاد شخص درمانپذیر را بلند کند زیرا نقطه و عصبی است که باید گرفته شود؛ اگر بدن را به یک پیانو تشبیه کنیم، دلاک باید بدن را بنوازد و آخر این نواختن، آرامش و درمان است.

تا‌کنون پیش نیامده است که یک نفر از غمز و دلک صحیح توسط استاد آن، دچار مشکل و عارضه­‌ای شود در حالیکه مواردی مختلفی در مراجعان خود داشته‌ام که اشخاص در فرایند ماساژ مثلا در کشش پا، التهاب نخاعی پیدا کرده بودند.

تسنیم: پس در حال حاضر فردی که قصد تسلط و آموزش غمز و دلک را دارد به نوعی باید به انواع ماساژ‌های امروزی هم مسلط باشد؟

بله؛ مثلا بنده 138 نوع ماساژ از کشورهای مختلف را مسلط هستم البته بنده در تدوین کتاب خود از هیچ یکی از این نوع ماساژها استفاده نکردم و تمرکزم بر غمز و دلک طب ایرانی بوده است.

تسنیم: چه انگیزه‌ای باعث نگارش کتاب “غمز و دلکر ایرانی” توسط شما شد و آیا در مراحل نگارش آن از تجربیات خود و نوآوری خاصی استفاده کردید؟

“غمز و دلک” به دلیل نپرداختن به آن و از دنیا رفتن تمام کسانی که به آن مسلط بوده‌اند، در حال دفن شدن و نابودی بود؛ بنده با تلاشی چندین ساله تلاش خود را برای احیای آن به‌کار گرفتم.

برای غمز و دلک به حرکات دست نیاز است؛ در حال حاضر پنج ردیف هفت­‌تایی حرکت در غمز و دلک وجود دارد شامل حرکت سرشی، لیزشی، لغزشی، گیله­‌ای و ستونی و هر کدام از این‌ها، هفت زیرمجموعه، شامل لیزش، سرش، لغزش، کشش، مالش دارد که از ترکیب اینها، حدود 8 هزار نوع حرکت دست اتفاق می­‌افتد!

این حرکات دست، توسط ما به اعمالی که یک “دلاک” باید انجام دهد،‌اضافه شده است؛ پیشتر، حرکات دلاک عمدتا ً خشک بود، یک لنگ می­‌انداختند، کوبه­‌ای می­‌زدند، کششی انجام می‌دادند و قلنج‌گیری می‌کردند و با چند حرکت، غمز و دلک قدیم، تمام می­‌شد.

این 8 هزار حرکت، مرحله دفع است؛ پس از این مرحله برای شخص از عرقیجات، دودها، بخورها، روغنها، دانه­‌ها، ضمادها، پمادها و… استفاده می‌شود؛ این شیوه قبل از این نیز بوده اما در طب سنتی پراکنده بوده است به‌عنوان مثال بعضی بدنها قبل از انجام اعمال یداوی، نیاز دارند که از بیرون و درون نرم شوند؛ برای این کار به “ضماد” مناسب نیاز است یعنی بدن به آماده­‌سازی که شامل نرمایش و گرمایش است نیاز دارد که پس از آن، “ورزایش”است.

تسنیم: با توجه به ابعاد درمانی که غمز و دلک برای بیمار دارد، آیا در حال حاضر برخی از پزشکان آشنا با قابلیت‌های طب سنتی یا اساتید طب سنتی کشور، برخی از بیماران خود را پیش از آغاز درمان یا حین مراحل درمان، به مراکز خاصی برای انجام غمز و دلک ارجاع می‌دهند؟

متاسفانه خیر؛ در حال حاضر مراکز انجام “غمز و دلک” به‌صورت صحیح و مبنایی بسیار کم است و اینکه بخواهیم اعتماد پزشکان را جلب کنیم، یک پروسه چندین ساله دارد؛ از سویی باید توجه داشته باشیم بیمارانی که در مراحل درمان خود از غمز و دلک استفاده کرده‌اند، به مراتب، سرعت بهبودی و درمان آنها سریعتر و کاملتر بوده است.

تسنیم: آیا می‌توانیم بگوییم که تقریباً در تمام بیماری‌ها، می‌توان از روش‌های خاص غمر و دلک پیش از آغاز درمان یا حین مراحل درمان برای بهبودی و درمان سریعتر و کاملتر بیمار استفاده کرد؟

بله؛ باید توجه داشت که “اعمال یداوی” به هر شکلی می‌تواند از داروهای گیاهی بسیار قوی­تر عمل کنند به‌عنوان مثال روند درمان یک بیمار سیاتیکی با دارو، 6 ماه طول می­‌کشد اما همان بیمار می‌تواند با مجموعه “غمز و دلک” و گیاهان دارویی در طول سه تا هفت جلسه درمان می­‌شود.

تسنیم: به اعتقاد حضرتعالی، اساتید طب سنتی و حتی پزشکان در حوزه‌های مخلف تخصصی  می‌توانند در درمان بیماران خود از “غمز و دلک” استفاده کنند و از این طریق، سرعت درمان یا میزان بهبودی بیماران خود را افزایش دهند؛ آیا در حال حاضر عدم آگاهی یا عدم توجه پزشکان و حتی اساتید طب سنتی از قابلیت‌های بسیار زیاد غمز و دلک در درمان بیماران باعث عدم استفاده از آن یا عدم ارجاع بیماران به چنین مراکزی می‌شود؟

بله؛ متاسفانه عدم آگاهی درباره توانمندی‌های غمز و دلک در درمان، باعث می­‌شود که این روش توسط پزشکان یا برخی از اساتید طب سنتی تجویز نشود؛ به طور مثال در حال حاضر حتی برای درمان بیماران مبتلا به ام‌اس می‌توان از غمز و دلک استفاده کرد؛ بیماران ام‌اس سه نوع هستند؛ یک نوع از بیماران ام‌اس به‌خوبی با این روش، قابل درمان هستند اما در نوع دوم احتمال درمان بسیار کم است و در نوع سوم، شاید به هیچ وجه امکان درمان با غمز و دلک نباشد.

ام‌اس یک بیماری تبدیل سلولی است که در آن بعضی از قلاف‌های عصبی از بین می­‌روند و التهاب‌هایی شکل می­‌گیرد مانند دو سیم برق لخت که روی هم قرار می­‌گیرند؛ در ام‌اس تعادل بدن به هم می­‌خورد و به میزان گسترش آن، قسمت‌هایی از مغز که باید قسمت‌های مختلف بدن را مدیریت کند، بیشتر درگیر می­‌شوند و هر چه درگیری در قسمت‌های عمیق‌تری از مغز باشد، درمان بیماری سخت­‌تر می­‌شود؛ می‌توان ام‌اس را یک بیماری روان­تنی دانست یعنی روان و تن همزمان درگیر بیماری است و چون حوزه غمز و دلک هم بر روح و ذهن و هم بر جسم تاثیر می­‌گذارد، می‌تواند در درمان آن، مورد استفاده قرار گیرد …

(انتهای بخش اول)