سلامتی و تندرستی مقصد نهایی ورزش

نگاهی به اهمیت ورزش و نقش آن در تامین سلامتی

گذراندن دقایقی گرم و صمیمی در هوایی مطبوع، آزادی فکر هرچند برای دقایقی کوتاه، دیدن طبیعت در ساعات ابتدایی روز، انرژی گرفتن از زیبایی‌های مخلوقات خدا و صد البته تحرک بخش‌های مختلف بدن همگی در کنار هم بخشی از اوصاف ورزش‌های صبحگاهی را تشکیل می‌دهند.
البته ورزش صرفا محدود به صبح نمی‌شود در هر زمان از روز صرف کردن دقایقی از عمر برای فعالیت‌های ورزشی هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت ثمرات خود را نمایان خواهد کرد.
ورزش مقوله‌ای است که این روزها دیگر باید به آن فراتر از یک موضوع پیش پا افتاده نگاه کرد چرا که سلامت هر جامعه‌ای در گرو فعالیت‌های ورزشی است. فعالیت‌هایی که در صورت برنامه‌ریزی برای اجرای صحیح آنها در جامعه می‌تواند سالانه از پرداختن بسیاری از هزینه‌های درمانی جلوگیری کند. البته ثمرات ورزش صرفا در پیشگیری از بیماریها خلاصه نمی‌شود و ورزش می‌تواند به عنوان یک قالب فرهنگی برای توسعه اخلاق مداری در جامعه نیز کاربرد داشته باشد.
رابطه مستقیم سلامت قلب و ورزش
امیر حاج قاسم که سابقه  عنوان  بدنساز تیم‌های فوتبال استقلال تهران و تیم ملی فوتبال امید، تیم ملی امید والیبال و تیم ملی بسکتبال را در کارنامه خود دارد در گفت و گو با گزارشگر کیهان می‌گوید:« در ورزش فاکتورهای مهمی داریم که مهم‌ترین فاکتور استقامت و ظرفیت دستگاه قلب و عروق است. سیستم قلب و عروق همچون فونداسیون بدن می‌ماند و اگر این سیستم قوی نباشد نمی‌تواند پایه گذار بدنی قوی باشد.»
وی تصریح می‌کند: «عواملی مثل قدرت و سرعت در سلامت شخص تاثیر بسیاری دارد. آنقدر که فعالیت‌های ورزشی مربوط به قلب و عروق می‌تواند روی سلامت افراد تاثیرگذار باشد سایر فعالیت‌ها نمی‌تواند تاثیرگذار باشد.»
این استاد دانشگاه در ادامه می‌گوید:
« یک فرد عادی اگر در طول روز  فعالیت‌های هوازی نداشته باشد درصد چربی اش بالا رفته و مشکلات زیادی پیدا می‌کند. افراد باید حداقل در طول هر هفته سه الی چهار جلسه 60 الی 70 دقیقه‌ای فعالیت‌های هوازی همچون پیاده‌روی و دوچرخه سواری داشته باشند.»
حاج قاسم می‌افزاید: « افرادی همچون کارمندان که فرصت کمتری برای ورزش کردن دارند نیز باید سعی کنند تا با برنامه‌ریزی مناسب روزانه 20 الی 30 دقیقه پیاده‌روی انجام دهند. البته ترجیحا این پیاده‌روی باید در محیط شیب‌دار انجام نشود. متاسفانه خیلی‌ها باوجود اینکه ورزشکار حرفه‌ای نیستند برنامه ورزشی خود را در کوه قرار می‌دهند در حالی که محیط‌های شیب‌دار برای ورزشکاران غیرحرفه‌ای مناسب نیست زیرا ضربان قلب آنها بالا رفته و برایشان مشکلاتی را به وجود می‌آورد.»
این مربی باتجربه خاطرنشان می‌کند: «برای افراد معمولی ورزشی 20 الی 30 دقیقه‌ای در سطحی صاف مناسب است. البته این افراد که ورزشکاران غیرحرفه‌ای به شمار می‌روند می‌توانند زمانی 35 الی 40 دقیقه‌ای را نیز در محیط‌هایی همچون باشگاه‌ها و یا با استفاده از ابزار ورزشی پارک‌ها بگذرانند. در این میان نکته‌ای که نباید فراموش شود اهمیت تغدیه است زیرا در کنار ورزش بحث تغذیه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.»
تاثیر در سلامت جسم و روان
شاید در تصور عام تا پیش از این برای همه ما رفتن به کوه حتی به‌صورت ماهانه و گذراندن یک روز سخت در کوه برنامه بسیار خوب به شمار می‌رفت. اما صحبت‌های امیر حاج قاسم نکته‌ای جالب به دانسته‌های ما اضافه می‌کند و آن ضرورت ورزش کردن در نقاط صاف برای غیرحرفه‌ای‌ها است.
ورزش اما ابعاد گسترده‌ای دارد و از تاثیر در چربی بدن تا تاثیر در افزایش اعتماد به نفس همه و همه مواردی هستند که ورزش می‌تواند نقشی موثر در خصوص آنها ایفا کند.
مجید اکبری یک کارشناس ورزشی است. این کارشناس در گفت و گو با گزارشگر کیهان می‌گوید:« ورزش تاثیرات روانشناسی بسیاری بر ما دارد که مهم‌ترین آن تقویت تصویری است که ما از خودمان داریم. رسیدن به اهداف ورزشی در ما اعتماد به نفس، هوشیاری و عزت نفس ایجاد می‌کند. ورزشکاران همیشه اولین باری را که از محدوده  مهارت‌ها و توانایی‌های خودشان جلو افتادند، به خاطر دارند و این تاثیر بسیار زیادی بر تصور آنها از خودشان داشته است.»
وی تصریح می‌کند: «تجربه نشان داده است افرادی که توانسته‌اند با ورزش و فعالیت بدنی، اندامی سالم‌تر داشته باشند، در ارتباطات اجتماعی خود موفق ترند. البته این اعتماد به نفس ایجاد شده در آنهاست که چنین موفقیتی را برایشان حاصل کرده است.»
افزایش اعتماد به نفس
این کارشناس در ادامه می‌گوید: «نظم و اعتماد به نفس حاصل از ورزش تاثیرات بسیار زیادی در این مقوله نیز خواهد داشت. این نظم و اعتماد به نفس باعث می‌شود که افراد کمتر از کار و مدرسه جا بمانند و درس‌ها و کارهایشان را هم روی قاعده و ترتیب انجام دهند. ورزش باعث بالا رفتن جریان خون و اکسیژن در بدن می‌شود که مغز نیز جزئی از آن است. به همین دلیل است آنها که ورزش می‌کنند سریع‌تر به محرک‌ها واکنش نشان می‌دهند.»
وی می‌افزاید: «برای ورزش نکردن،بهانه‌های زیادی وجود دارد و متاسفانه این بهانه‌ها معمولاً بر انگیزه  شما برای باشگاه رفتن، کوه نوردی و دوچرخه سواری غلبه می‌کند. اما خوب است که موقع این بهانه تراشی‌ها، کمی هم به فواید فعالیت و ورزش فکر کنید. بدنسازی و ورزش باعث می‌شود عضلات شما هماهنگی بیشتری پیدا کنند و قدرت، انعطاف پذیری و استقامت بدنتان افزایش یابد.»
اکبری در پایان خاطرنشان می‌کند: « ممکن است فراموش کرده باشید که مهم‌ترین دلیل ورزش کردنتان این است که از آن لذت ببرید. مردم معمولاً اهدافی مثل کاهش وزن، تقویت سلامتی و اینها را هدف ورزش خود بیان می‌کنند. اما یادتان باشد اگر انگیزه‌ای برای ورزش کردن نداشته باشید و از این کارتان لذت لازم را نبرید، نه وزن کم خواهید کرد و نه سلامت می‌مانید. یکی از راه‌های بالا بردن لذت و تفریح و ورزش، انجام فعالیت‌های مختلف یا پیدا کردن محل‌های جدید برای انجام آن است.»
محرومیت ورزش در بحث بودجه
اما جالب است بدانیم با وجود اینکه تا کنون ثابت شده است ورزش از اهمیت بسیاری در زندگی افراد برخوردار است اما مقوله ورزش یکی از محروم‌ترین بخش‌ها در بودجه کشورمان است. مقداد نجف نژاد رئیس فراکسیون ورزش مجلس در گفت و گو با گزارشگر کیهان در این خصوص می‌گوید: «حوزه ورزش حوزه‌ای بسیار مهم، بزرگ و استراتژیک است. ورزش از زوایای مختلف به لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی در عرصه دیپلماسی مقوله‌ای بسیار مهم در دنیا تلقی می‌شود. ورزش همچنین در نشاط و انبساط اجتماعی و در دفاع از غرور ملی تاثیرگذار است و از این جهت باید مورد حمایت قرار بگیرد. اگر اهمیت و فواید ورزش را در نظر بگیریم می‌بینیم که ورزش نیازمند توجهی جدی‌تر از شرایط فعلی است.»
وی می‌افزاید: «بحث ورزش به سه شاخه همگانی، قهرمانی و زیرساخت‌ها تقسیم می‌شود و ما در هر سه حوزه مشکلاتی داریم. در حوزه زیرساخت‌ها عقب هستیم و در حوزه ورزش همگانی نیز از استاندارد جهانی بسیار پایین‌تر هستیم. استاندارد جهانی ورزش 50 است درحالی‌که میانگین ورزش همگانی در ایران 10 است. می‌طلبد که از لحاظ فرهنگی شرایطی را به وجود بیاوریم که توجه بیشتری به ورزش شود و در این مسیر باید حمایت‌ها از طریق بودجه و مشوق‌ها بیشتر شود.»
نجف نژاد در ادامه می‌گوید: «ظرفیت ایران در ورزش قهرمانی نیز بالا است و ما پتانسیل آن را داریم که از جایگاه فعلی‌مان که چهارم آسیا است بالاتر باشیم چرا که ریشه بسیاری از ورزش‌ها همچون ورزش‌های زورخانه‌ای برای ایران است و اساس برخی ورزش‌ها در ایران شکل گرفته است.»
رئیس فراکسیون ورزش مجلس عنوان می‌کند:« مجلس علاوه بر فراکسیون ورزش دارای فراکسیون‌های بسیاری است اما ما شاهدیم که 252 نماینده عضو فراکسیون ورزش مجلس هستند و این نشان از اهمیت این فراکسیون دارد. ما نباید ورزش را محدود به وزارت ورزش و جوانان کنیم و به نظر من باید هر سه قوه مقننه، مجریه و قضائیه در حوزه ورزش نگاه حمایتی داشته باشند. در این مسیر قوه قضائیه می‌تواند حمایتی معنوی، قوه مجریه حمایتی در حوزه سیاستگذاری و قوه مجریه حمایتی در حوزه اجرایی در ورزش داشته باشند.»
ورزش نیازمند توجه دولت
نجف نژاد در ادامه می‌گوید: «دولت باید توجه بیشتری به ورزش داشته باشد و این رقمی که دولت در حال حاضر در بودجه می‌آورد کفاف نیاز ورزش در هیچ یک از حوزه‌های همگانی و قهرمانی را نمی‌دهد. ما باید دغدغه‌های حداقلی ورزشکارانمان را حل کنیم چرا که در غیراین‌صورت هنگام توزیع مدال‌ها وقتی که کشورهایی که یک دهم کشور ما نیز ظرفیت ندارند نتایج درخشان تری نسبت به ما کسب کنند حسرت خواهیم خورد. توجه دولت به ورزش باید عمیق‌تر از گذشته شود چرا که آنچه اکنون در بودجه می‌آید به هیچ وجه مناسب ورزش کشور نیست.»
رئیس فراکسیون ورزش مجلس تصریح می‌کند:« در مجموع باید بیشتر به هر دو حوزه قهرمانی و همگانی توجه شود که البته در این بین باید حتما شرایطی وجود داشته باشد که بیشتر به ورزش همگانی روی آورده شود.»
به نظر می‌رسد باید با تجدید نظر مسئولان به خصوص مسئولان دولتی در حوزه ورزش با نگاهی عمیق‌تر به این حوزه توجه شود. جایی که ضرورت توجه به ورزش با نگاهی گذرا به مشکلات موجود در عرصه سلامت آشکار‌تر می‌شود. ورزش اما می‌تواند در قالب تفریحی مناسب برای جوانان نیز مطرح باشد. علاوه بر این موضوع نباید فراموش کنیم بااینکه علائم بیماری‌های قلبی تا میانسالی ظاهر نمی‌شود، اما شروع این بیماری‌ها ممکن است از دوره نوجوانی آغاز شود. ورزش کردن هفته‌ای سه مرتبه به مدت 20 تا 30 دقیقه از بروز چنین بیماری‌هایی تاحد ممکن جلوگیری می‌کند. درواقع ورزش منظم باعث تقویت قلب شده و باعث می‌شود خون بیشتری در بدن جریان پیدا کند. در هر حال آنچه مسلم است مقصد مسیر ورزش کردن رسیدن به سلامتی و تندرستی خواهد بود.