هشدار: عوارض و بیماریهای ناشی از جیوه

جیوه در اشکال مختلفی در طبیعت و توسط انسان وجود داشته و یا تولید می شود. انواع مختلف این ماده به شکل عنصر (یا فلزی)، معدنی (که ممکن است از طریق شغل  های خاص به بدن وارد شود) و آلی (به عنوان مثال، متیل، که مردم از طریق رژیم غذایی در معرض آن قرار دارند) می باشد. جیوه به طور طبیعی در پوسته زمین وجود دارد. اما مهمترین فعالیت های انسانی که عامل اصلی انتشار جیوه است عبارتند از: سوخت زغال سنگی نیروگاه ها، سوزاندن زغال سنگ خانگی برای گرمایش و پخت و پز، فرایندهای صنعتی، زباله سوزی معدن، استخراج معدنی جیوه، طلا و دیگر فلزات. با توجه به سطح طبیعی جیوه در پیرامون ما و میزانی که از این ماده سمی توسط انسان تولید می شود، توجه به عوارض و بیماریهای ناشی از جیوه می تواند ضامن سلامت جامعه باشد. در ادامه به مهترین عوارض ناشی از قرار گرفتن در معرض جیوه اشاره خواهیم کرد.

بیماریهای ناشی از جیوه

هنگامی که جیوه با باکتری ها ترکیب شود به متیل جیوه تبدیل خواهد شد. متیل جیوه را بیشتر در آبزیانی مانند ماهی و صدف می توان پیدا کرد. این همان ارتباط بین جیوه و انسان از طریق مواد غذایی مصرفی است. در این میان ماهیان بزرگتر احتمال دارد که سطوح بالایی از جیوه را در بدن خود انباشته کرده باشند. این در حالی است که ماهی های کوچکتر که بیشتر از پلانکتون ها تغذیه می کنند کمتر حامل متیل جیوه هستند.

متیل جیوه برای سیستم عصبی مرکزی و محیطی سمی هستند. استنشاق بخار جیوه می تواند اثرات زیانباری بر سیستم عصبی، گوارشی و ایمنی، ریه ها و کلیه ها داشته باشد، و حتی ممکن است کشنده باشد. نمک غیر آلی جیوه به پوست، چشم و دستگاه گوارش نفوذ کرده و موجب تجزیه آن ها می شود. هنگامی که جیوه بلعیده شود، مسمومیت های کلیوی ایجاد می کند.

اختلالات عصبی و رفتاری ممکن است پس از استنشاق، بلع و یا تماس پوستی با ترکیبات مختلف جیوه مشاهده شوند اما مهمترین نشانه های مسمومیت با جیوه عبارتند از:

• لرزش
• بی خوابی
• از دست دادن حافظه
• اثرات عصبی و عضلانی
• سردرد
• اختلال در عملکرد شناختی و حرکتی

علائم بالینی مسمومیت سیستم عصبی مرکزی را می توان در کارگرانی که برای چندین سال در معرض هوایی که سطح جیوه عنصری در آن ۲۰ μg/m3 یا بیشتر است، قرار داشته اند، مشاهده کرد. اثرات کلیوی ناشی از انباشت جیوه در بدن منجر به افزایش پروتئین در ادرار شده که نتیجتا نارسایی کلیه را به همراه دارد. همه این عوارض گویای این است که جیوه و سطح غیر طبیعی آن در محیط و بدن می تواند آسیب های غیر قابل جبرانی را ایجاد کند پس بیشتر مراقب خود باشید.