غذاهای طبی یا تدابیر طب ایرانی برای جوش غرور جوانی: ماءالشعیر طبی

دستوری برای فصل گرم سال

یکی از غذاهای دوایی که از دانه جو تهیه می شود، ماءالشعیر نام دارد. البته نوشابه ای که توسط کارخانه های مختلف در حال حاضر تهیه و با نام ماءالشعیر به بازار عرضه می شود، فرآورده دیگری از دانه جو به حساب می آید.

طبیعت جو سرد و خشک است. فرآورده هایی که از جو به دست می آیند نیز همگی دارای برودت اند. از میان فرآورده های دانه جو، ماءالشعیر دارای خاصیت رطوبت بخشی قابل ملاحظه ای است.

حکما بر این قایلند که هیچ «غذای دوایی»، کثرالمنفعت تر از ماءالشعیر نیست. زیرا در ماءالشعیر خواصی وجود دارد که در هیچ غذای واحدی این همه خاصیت دیده نشده است. برخی از حکما این خواص را در ده خصلت به شرح زیر برشمرده اند:

• ماءالشعیر، از جهت طبیعت سرد است. بنابراین هر گاه که حرارت غریزی، ناری شود، ماءالشعیر آن را به حالت اول برمی گرداند یا حداقل حرارت ناری را تعدیل می کند.
• ماءالشعیر، منضج است. بنابراین هرگاه در بدن، اخلاط خام و ناپخته وجود داشته باشد، ماءالشعیر سبب نضج و پخته شدن اخلاط خام می شود و آن را برای تصرف قوه مدبره بدنیه آماده می کند.
• ماءالشعیر، مستفرغ مواد محترقه است. در بسیاری از بیماری ها، اخلاط احتراق می یابند و
  می سوزند. در چنین مواقعی ماءالشعیر به کمک قوه مدبره بدنیه می آید و به استفراغ یعنی اخراج این مواد کمک می کند.
• ماءالشعیر، مُنَقّی معده است. در واقع ماءالشعیر به کمک قوه مدبره بدنیه مواد ناباب را از معده می زداید.
• به قول حکما ماءالشعیر سهل النفوذ است یعنی به راحتی در تمام بدن نفوذ می کند. زیرا دارای لزوجت مُزلِق و جالی است. بنابراین در رگ ها به سرعت می گذرد و به آنها نمی چسبد و در گذر از عروق، مواد ناباب را از مجاری می شوید و خارج می کند.
• ماءالشعیر، لذیذ است. بنابراین طبیعت بیمار به راحتی آن را قبول می کند.
• به قول حکما ماءالشعیر، معتدل الغذاست. به این معنی که بدن را تغذیه می کند و سبب حفظ قوت بدن می شود بدون آن که خلط نابابی از آن به وجود آید.
• ماءالشعیر، مسکن عطش است. زیرا سردی موجود در آن، حرارت تحلیل برندۀ رطوبات را خنثی می کند و به این وسیله خشکی موجب عطش را برطرف می کند.
• ماءالشعیر سبب هیجان اخلاط فاسد نمی شود. زیرا ماءالشعیر دارای خاصیت تحریک کنندگی اخلاط نیست بلکه موجب تسکین، یعنی مانع از حرکت غیر طبیعی اخلاط در بدن می شود.
• ماءالشعیر، در معده منتفخ نمی شود. با آن که جو نفاخ است ولی ماءالشعیر نفاخ نیست. زیرا به صورت کامل طبخ یافته است و در معده مدت زمان طولانی باقی نمی ماند بلکه به سرعت هضم می یابد و از معده خارج می شود.

با توجه به مطالب گفته شده در می یابیم که هیچ غذای دوایی مشابه ماءالشعیر، وجود ندارد و نظر حکما در این امر صائب است.

روش پخت ماءالشعیر: ماءالشعیری که به روش زیر تهیه می شود ضمن آن که حدت اخلاط را می شکند، دفع ادرار را افزایش می دهد و بخشی از مواد ناباب را از این طریق از بدن خارج می کند. این نوع ماءالشعیر برای سوء مزاج کبد که از حرارت باشد، بسیار مفید است زیرا این نوع ماءالشعیر مولد خون معتدل است:

مقداری جوی تازه و از شن و خاک پاک شده را می شویند و مُقَشَّر می کنند (یا جوی پوست کنده آماده را از مغازه تهیه می کنند) و به اندازه ده برابر وزن جو، به آن آب اضافه می کنند و روی حرارت ملایم می جوشانند. هنگام پخت، کف آن را از روی آب می گیرند و دور می ریزند. وقتی جو پخته شد، آن را با تکه پارچه ای مانند کرباس صاف می کنند. قطعه ای سینه مرغ را به آن اضافه می کنند و می گذارند با آب جو پخته شود. هر گاه بیمار گرسنه شود بایستی فقط از این ماءالشعیر بخورد.

توجه: در روزی که ماءالشعیر خورده می شود نباید نان یا غذاهای دیگری خورده شود.