غذاهای مقوی نیروی جنسی – بخش اول

غذاهای مقوی نیروی جنسی

پیش از آن که در مورد غذاهای مقوی نیروی جنسی مطالبی ارائه کنم، به آرای حکما در باب انواع لذات جسمانی و عقلی (قلبی) اشاره می کنم. بنابر رأی حکما، لذات به دو نوع جسمانی و عقلی (قلبی) تقسیم شده اند. لذات جسمانی نیز توسط حواس پنج گانه ظاهری برای انسان قابل ادراک است که در ادامه بدان اشاره می کنم:

–         لذاتی که انسان از طریق مشاهده ی مناظر و اشکال، ادراک می کند به واسطه حس باصره است.

–         لذاتی که انسان از طریق سمع یعنی شنیدن صداها و نغمه ها، ادراک می کند به واسطه حس سامعه است.

–         لذاتی که انسان از طریق بوئیدن مواد خوشبو همچون گل و ریاحین، ادراک می کند به واسطه حس شامّه است.

–         لذاتی که انسان از طریق خوردن و چشیدن مزه ها، ادراک می کند به واسطه حس ذائقه است.

–         لذاتی که انسان از طریق لمس کردن ادراک می کند به واسطه حس لامسه است.

بخشی از لذات جسمانی بین انسان و برخی حیوانات مشترک است، مانند لذت ریاست که بین انسان، شیر، ببر و پلنگ مشترک است. بخش دیگر از لذات جسمانی بین انسان و همه حیوانات مشترک است. مانند لذات شکم و آمیزش جنسی اما لذات عقلی (قلبی) تنها ویژه انسان است؛ مانند لذت علم، حکمت، معرفت و عبادت.

از بین لذاتی که بیان شد، لذیذترین و مطلوب ترین لذات محسوسه (به واسطه حواس پنج گانه ظاهری)، لذت جنسی است؛ زیرا از بین ارواح و قوا، روح و قوه جنسی، لطیف ترین آنها به شمار می رود. بر این اساس، فعل صادره از قوای جنسی نیز از زمره افعال لطیفه است. هر قدر افعال صادره از طبیعت، لطیف تر باشد، بیشتر مطلوب نفس قرار می گیرد. از دیگر سو، غایت آمیزش جنسی، به امر توالد و تناسل یعنی فرزند آوری منتهی می شود که خود برای انسان مطلوب با لذات به شمار می آید. از این جهت نیز لذت جنسی بر سایر لذت ها برتری دارد؛ زیرا در سایر لذت ها بقای نوع انسانی وجود ندارد.

حال که اهمیت آمیزش جنسی روشن شد، ضروری است در امر آمیزش جنسی، قوانینی مراعات گردد تا منفعت بیشتر و ضرر کمتری نصیب انسان شود. بسیاری از مردم، نسبت به ضرر و زیان های ناشی از عدم مراعات قوانین طبی آمیزش جنسی ناآگاهند. افراط در جماع از جمله مضرترین امور در حفظ تندرستی است. چرا که در هر بار انزال، همراه با دفع منی، رطوبات مفید و جوهر روح از بدن خارج می شود تا موجب بروز لذت گردد.

لذا لذت بیشتر، ضعف بیشتری به همراه دارد و موجب نقصان روح می گردد. نقصان روح، نیز باعث می شود تا غلبه سردی بر مزاج رخ دهد و این امر، زمینه ساز سوء مزاج های سرد و بیماری های ناشی از آن می گردد. در ادامه به برخی از نکات مهم مرتبط با آمیزش جنسی برگرفته از کتاب مستطاب «مفرح القلوب» تألیف حکیم محمد ارزانی اشاره می کنم:

«باید دانست که صاحب مزاج گرم وتر اندر این کار قوی باشد و ضرر کمتر یابد از جماع و صاحب مزاج گرم و خشک نیز قوی بود و لیکن اثر خشکی در وی ظاهر شود و هزال بدن و غور عین پدید آید. و صاحب مزاج سرد و تر  و سرد و خشک هر دو در این امر ضعیف باشند و به مضرت جماع زود متأثر گردند.

و بهترین وقت جماع به طور قدما آن است که غذا از معده گذشته باشد و هضم اول و ثانی تمام شده.

و بوعلی و دیگر محققان برآنند که بدین قول التفاوت نباید کرد، زیرا که در این وقت جوع باشد و معده خالی شده و در خلوی معده جماع به غایت بد باشد، پس وقت احسن آن بود که طعام در معده هضم شده باشد اما بتمامه از معده نگذشته باشد و حال هضم چون یکسان نیست هر یکی را از این امر حکم به وقت کلیه ثابت نبود.

بالجمله به اعتبار اکثر امزجه آنچه اصلح می نماید این است که بعد تناول طعام اقل مرتبه تا سه ساعت نگذرد شروع در این نکند و بساط مباشرت آنگاه منبسط گرداند که شهوت صادق بود و اوعیه منی ممتلی و قوتهای تن سالم و قوی و آلت انتشار تمام پذیرفته بی باعثی خارجی چون خیال و لمس و ملاعبت و امثال آن و گفته اند جماع که به الحاح و حرکت بسیار شود ضرر دارد و آخر ضعف در باه می آرد و همچنان با حائض و نابالغ و با زنان که بعید العهد از جماع باشند مضر است و کثرت استعمال بواکر بدستور، اما باکره مشتهات که گاه گاه دست دهد حکم اکسیر دارد کما لایخفی علی اهل التجربه.

و جماع عقب تُخَمَه و بعد استفراغ قوی و بی خوابی و ریاضت و اعیا و رنج و حال همّ و غم مفرط نشاید کرد، که از کثرت تحلیل بیم غشی باشد و البته ضعف آرد و ایضا در مستی و خمار نشاید کرد و وقتی که تن گرم باشد یا سرما یافته شود اجتناب از این واجب است و آن را که یابس المزاج بود یا قلب یا معده یا احشا یا چشم یا اعصاب او ضعیف باشد تقلیل این کار لازم است و پس از وطی آب سرد و شربت سرد نشاید نوشید که استرخا و رعشه و استسقا می آرد.

و ایضاً به آب سرد غسل نباید کرد و خویشتن را از هوای سرد محفوظ باید داشت. و اگر در حال جماع سرما در پشت پدید آید یا نزد این کار لرزه در بدن افتد یا از لذات وقاعی رنجی رسد یا از اندام ها بوی بد آید نشان اجتماع اخلاط فاسد باشد، در این صورت احتراز از وطی کند و تنقیه بدن نماید. و هر که بعد جماع لقمه ای چند چرب و شیرین تناول همی کند ضرر ضعف جماع به او نرسد و دوام شرب شیر گاو به دستور سقی قوت است و تدهین بدن و کف پای به ادهان خوشبوی کذلک حافظ قُوی و منعش حرارت و باه است.

و نخود در قدری آب تر کرده و صبح آن را مقشّر کرده حسب برداشتِ هاضمه دو سه توله خوردن و آب وی قدری غسل یا قند آمیخته یا بدون امتزاج آن نوشیدن معید باه مأیوسین است و حافظ و معاون قوت معمّرین باشد و از ادویه مفرده هیچ چیز به این نمی رسد و مجرب است.

و هر گاه از افراط این عمل ضعفی در بدن پدید آید ترک آن واجب و به تفریح و تودیع و تقویت پردازند تا به آفت قویه نانجامد.»

حال به ارائه نظرات حکما در رابطه با غذاهای مقوی باه و شرح مختصر آنها می پردازم. در واقع بخش غذاشناسی از مهمترین مباحث مکتب طب ایرانی است که همه حکمای سلف با اهمیت بسیار بدان پرداخته اند. همچنین بخش عمده ای از سته ضروریه را دانش خوردنی ها و آشامیدنی ها تشکیل می دهد. اکثر بیماران مبتلا به ضعف جنسی در انتخاب غذا و مصرف آن دچار انحراف می شوند. لذا نگارنده تقاضا دارد این بخش کتاب که از اهمیت بسزایی برخوردار است، مورد توجه و مطالعه مکرر خوانندگان قرار گیرد.

زیرا این بخش حاوی نکات بسیار ارزنده ای برای تندرستان و بیماران است.

سید اسماعیل جرجانی در باب یازدهم از جزء سوم از گفتار نوزدهم کتاب ذخیره خوارزمشاهی در رابطه با غذاهایی که قوت جماع را افزایش می دهد چنین آورده است:

«باید دانست که اصل در علاج ضعیفی قوت مجامعت آن است که تدبیر زیادت شدن آب و باد کنند از بهر آن که هرگاه که آب و باد زیادت شود، اوعیه ی منی از آب پر شود. شهوت برون کردن و قوت دفع آن بجنباند بول و براز و هرگاه که شهوت بیرون کردن فزونی با او پدید آید و قوت دفع آن بجنبد قوت مجامعت پدید آید مگر در آلت آفتی باشد، که اگرچه آب و باد زیادت بود و از روی جماع خاسته بود، آلت مساعدت نکند و آفت آلت سستی بود و بعضی از علاج آن در باب گذشته یاد کرده آمده است»

خلاصه این گفتار آن است که اگر فردی خواسته باشد نیروی جنسی خود را افرایش دهد؛ چه آن فرد مبتلا به ناتوانی جنسی باشد چه نباشد، باید از غذاهایی استفاده کند که از آن غذا، منی تولید شود. چرا که وقتی منی تولید شود، روح و قوه جنسی تولید می گردد. وقتی روح و قوه جنسی تولید شد، میل و توان جنسی افزایش می یابد.

اما باید منی تولید شده در انثیان مرد و زن در حدی باشد که قوه مدبره بدن، یعنی طبیعت بتواند از آن منی، روح و قوه جنسی تولید کند. زیرا هر نوع منی، دارای استعداد تولید روح و قوه جنسی نیست. بر این اساس، باید تولید منی از نوع منی معتدل در مزاج و متمایل به حرارت باشد. بر این اساس است که می گوید:

«و زیادتی آب و باد از طعامی بود که از وی خونی خیزد قوی و لزج و گرم و تر تا از آن تری بخاری و بادی برانگیزد و هر گاه که خون قوی و لزج بود بادی که از وی خیزد زود تحلیل نپذیرد لکن قوت آن در هضم ثانی و ثالث بماند و قوت مجامعت و قوت قضیب ازین باد بود»

حکیم ممدوح در ادامه به توصیف غذایی که دارای این ویژگی است می پردازد:

«و بدین سبب است که طعام ها که از بهر این کار گزیده اند طعام های است که در وی سه معنی است و باید که این سه معنی درو باشد یکی آن که غذا بسیار دهد، دوم آنکه باد انگیزد، سوم آن که میل به گرمی دارد و این هر سه معنی در هر یک چیز یابند بر آن مزیدی نباشد و اگر نیابند دو چیز یا سه چیز ترکیب کنند تا هر سه معنی حاصل شود.»

در این عبارات حکیم به سه ویژگی غذای مقوی باه اشاره کرده است:

اول؛ آن که غذا بسیار دهد، یعنی باید که آن غذا از جمله غذاهای کثیرالغذا باشد، که از آن خون بسیار تولید شود. چرا که خلط خون، اصلی ترین بخش اخلاط تغذیه کننده بدن است. خلط خون، وقتی مراحل هضم را می گذراند به خاطر اعتدال قوام، رطوبت و حرارتی که دارد؛ نیاز انثیان را برای تولید منی فراهم می کند.

تعلیم: غذا از نظر حکما، به دو بخش غذای مطلق و غذای دوایی تقسیم بندی شده است. غذای مطلق شامل سه گروه به شرح زیر است:

–         انواع گوشت حیوانات کوچک همچون بره، بزغاله و ماکیان

–         انواع بیض یعنی تخم پرندگان مانند تخم مرغ، کبوتر، گنجشک

–         انواع لبن یعنی شیر مانند شیر بز، گاو و گوسفند

غذای دوایی نیز شامل سه گروه به شرح زیر است:

–         حبوبات یعنی دانه های گیاهی مانند گندم، عدس، نخود، باقلا، برنج

–         بُقولات یعنی سبزی ها مانند کاهو، گشنیز، ترتیزک، خرفه

–         اَثمار یعنی میوه ها مانند سیب، انجیر، انگور، خرما

تعلیم: از نظر حکما، هر نوع غذا که وارد بدن می شود پس از گذراندن مراحل هضم اول معدی، وارد کبد می شود و در آنجا تحت فرآیند کیموس سازی قرار می گیرد تا به خلط تبدیل شود. خلط نیز چهار جنس است: صفرا، خون، بلغم و سودا.

کلیه غذاها نیز از جهت میزان خلطی که تولید می کنند به سه گروه به شرح زیر تقسیم شده اند:

–         کثیرالغذا

–         متوسط الغذا

–         قلیل الغذا

دوم؛ آن که باد انگیزد یعنی دارای رطوبت و تری ای باشد که در آن تری، استعداد به ریح تبدیل شدن وجود داشته باشد. زیرا رطوبات لطیف، اکثراً قابل تبخیر و تبدیل به ریح است. در این مورد، در ادامه در بحث رطوبت فضلیه سخن خواهم گفت.

سوم؛ آن که میل به حرارت دارد یعنی دارای طبیعت معتدل متمایل به گرمی است. زیرا حرارت شدید باعث تجفیف رطوبات و تولید ابخره می شود.

در حالی که باید ریحی که به وسیله آن نعوظ ایجاد می شود تا حدی پایدار باشد؛ نه این که به سرعت تحلیل پذیرد. چرا که در این صورت، نعوظ از بین می رود.