فهرست جامع ترین کتاب های مرجع در تاریخ و متون پزشکی کهن اسلام و ایران زمین – بخش 21

1. رساله درمان فوری(برءالساعه)

نویسنده: محمدبن زکریای رازی

ترجمه: دکتر احسان مقدس

درباره کتاب: این کتاب به درمانهای سریع ودر دسترس جهت درمان بعضی از بیماری ها اشاره می کند

2. رساله ذهبیه

نویسنده: امام رضا(ع)

ترجمه: دکتر محمد دریایی

درباره کتاب: این کتاب به خواسته مامون عباسی نگاشته گردیده ودر آن امام رضا علیه السلام به پاره ای از راههای حفظ سلامتی و مواد گیاهی موثر در این زمینه اشاره می نمایند

3. رساله مصرف میوه قبل و بعد غذا

نویسنده: زکریای رازی

تصحیح: دکتر احسان مقدس

درباره کتاب: ازی در مقدمه‌ی این کتاب کوتاه به بحث درباره موضوع مصرف میوه، قبل و یا بعد از غذا میپردازد و اظهار میدارد که دو دیدگاه در بین اطبای پیشین در باره مصرف میوه وجود دارد. گروه اول کسانی هستند که خوردن میوه را قبل از غذا توصیه میکنند و بنا به اعتقاد رازی این گروه اکثریت اطباء و حکما را تشکیل می­دهند و گروه دوم کسانی هستند که معتقد بودند که میوه را باید بعد از غذا تناول کرد. سپس رازی به انتقاد از هر دو گروه پرداخته و اظهار میدارد که بر اساس دستور العمل جالینوس، اطباء باید تلاش کنند تا هر روز مطلبی را به علم پزشکی بیفزایند تا این حرفه در اثر مرور زمان کامل تر شود، و از این رو وی نظرات خود را بدین گونه بیان میکند که حکمای پیشین در هنگام اظهار نظر در باره خوردن میوه توجهی به نوع میوه نکرده اند، زیرا که میوه انواع گوناگون دارد و هر نوع میوه صفت و خاصیت مخصوصی دارد که در سایر میوه دیده نمی­شود. لذا رازی در این رساله تلاش می کند که موعد خوردن هر میوه را براساس خصوصیات آن میوه ارائه نماید.

4. رمضان،تغییرات مزاجی

نویسنده: سید محمد موسوی، دکتر غلامرضا کردافشاری

درباره کتاب: روزه داری بسته به اینکه در چه فصلی انجام می شود و ویژهگی پایه فرد بر چه مزاجی می باشد می تواند سبب تغیرات مزاجی در افراد گردد برای حفظ تعادل مزاج در این ایام رعایت مسائل و استفاده از بعضی مواد ضروری می باشد که در این کتاب به شکل موجز بیان گردیده است

5. ریاض الادویه

نویسنده: یوسف بن محمد یوسفی هروی

تصحیح: یوسف بیگ باباپور

درباره کتاب: این کتاب در بیان مراتب کیفیات ادویه در یک مقدمه و دو باب (الف- ادویۀ مفرده به ترتیب حروف تهجی، ب- ادویۀ مرکبه به ترتیب حروف تهجی) و خاتمه‌ای در «امتحان جودت و ردائت تریاق و جز آن. این کتاب در 946 ق، به نام همایون نوشته شده در هند به چاپ رسیده است.

6. ریاض الادویه

نویسنده: یوسف بن محمد هروی

تصحیح: دکتر محمد نظری

درباره کتاب:تعداد ادویۀ مفرده در این کتاب، 787 مفرده است که در باب اوّل بدان پرداخته شده است. تعداد ادویۀ مرکبه که در باب دوم بدان پرداخته شده، 257 مرکبه اعم از معجونات و نطولات و مطبوخات و غیره می‌باشد. البته در ترتیب اسامی داروها در هر بخش صرفاً به حرف اوّل آن توجه شده و همچون فرهنگهای واژگانی به ترتیب حروف دوم و سوم و غیرۀ کلمات توجه نشده است و این امر باعث چینش نامرتب و نافرهنگواره‌ای آن شده است.

7. زادالمسافرین

نویسنده: مهدی بن علی نقی شریف

درباره کتاب: این کتاب به مانند دایره المعارفی است که مشکلات ناشی از مسافرت را بویژه با وسائل ابتدایی سفر در روزگاران گذشته را شرح می دهد اما بعضی از موارد آن و همچنین بیماریهای مورد اشاره آن در شرایط کنونی نیز وجود دارند که با توجه به توضیح کامل و درمانهای ارائه شده قابل توجه می باشد

8. سته ضروریه

نویسنده: حکیم ولی گیلانی

تصحیح: نرجس گرجی،ریحانه معینی،ناصر رضایی پور

درباره کتاب:طبق دانش و اندیشة حکیمان و طبیبان طب کهن و اصیل ایرانی، آنچه باعث حفظ صحّت و تندرستی است، توجّه به شش اصل طلایی و کلیدی است که آن را «ستّة ضروریّه» ‌گویند و در واقع هرآنچه یک انسان در زندگی روزمره با آن در ارتباط است را در بر می‌گیرد و شامل هوا، خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، حرکت و سکون، خواب و بیداری، استفراغ و احتباس و اعراض نفسانی می‌باشد. البته حکیمان فرزانه و دانشمندان گران‌مایة طب ایرانی برای شرایط ویژه‌ای چون سنین مختلف، زنان بادار و شیرده، سفرهای دریایی و زمینی، حوادث و شیوع بیماری‌‌ها و… نیز از ارائه دستورات وتدابیر خاص فروگذار نکرده‌اند.

9. سيستم هاي دارورساني در داروسازي سنتي ايران

نویسنده: دکتر حميدرضا مقيمي، دکتر آيدا شفيع زاده

درباره کتاب: این کتاب به اشکال دارویی مورد استفاده جهت بهره گبری از خواص دارویی گیاهان یا مواد با ویژه گی دارویی اشاره می نماید و با ذکر انواع نامهای مورد استفاده در این زمینه امکان بهره گیری از فرمهای دارویی در نسخه های متون گذشته را فراهم می آورد

10. درمان های تکمیلی برای حاملگی و زایمان

نویسنده: دنیس تایران، سو مارک

ترجمه: دکتر محمدعلی رقایی، دکتر عطااله قهیری

درباره کتاب: بخش های بسیاری در زمینه طب مکمل و جایگزین به خصوص مبانی درمانی در طب مامایی، حاملگی، زایمان و دوره پس از زایمان مورد توجه این کتاب می باشد که شامل روش های درمانی چون هومئوپاتی، استئوپاتی، کایروپراکتیک، طب سوزنی، طب گیاهی، ماساژ آروماتراپی، شیاتسو، هیپنوتیزم، هیدروتراپی(آب درمانی)، تکنیک آلکساندر و … با تاریخچه روش ها و نوع درمان با تصاویر است.