فهرست جامع ترین کتاب های مرجع در تاریخ و متون پزشکی کهن اسلام و ایران زمین – بخش 29

1. الموجز فی الطب

نویسنده: ابن نفیس

ترجمه: احمد امامی، بهجت جوادی

درباره کتاب: ابن نفیس قرشی در کتاب الموجز فی الطب با مهارت و دانش خویش کتاب قانو ابن سینا را به صورت خلاصه و فشرده درآورده و شامل: قواعد طب، داروها و غذاهای مفرد و مرکب، اسباب و علائم و درمان بیماری های مربوط به هر عضو و بیماری هایی که مربوط به عضو خاصی نیست، می باشد.

2. منافع الاغذیه و دفع مضارها (بهداشت غذایی)

نویسنده: زکریای رازی

تصحیح: عبدالعلی علوی نائینی

درباره کتاب:کتاباکتاب های رازی به عنوان اعجوبه طب ایران وجهان با دید خاص خود که همیشه ضمن بیان دیدگاه های رایج در مورد درمان یا تجویز یک دارو نظرات خود را نیز بیان می دارد برای علاقه مندان به طب سنتی همیشه آموزنده است و این کتاب هم به توضیح خواص و زیانهای مواد غذایی می پردازد

3. ميزان الطب

نویسنده: حکیم محمد اکبر ارزانی

درباره کتاب: این کتاب مشتمل بر سه مقاله بوده و مقالات اول و دوم به اختصار و مقاله سوم مفصل و در بیان شرح بیماری‌ها و نسخه‌هایی برای درمان هر یک از آن ها است و به خاطر سادگی بیان جزو اولین کتاب های درسی حوزه‌های درسی هند و ایران بوده. در به بیان کلیات طب پرداخت نشده و فقط در مقالات اول مختصری از اخلاط اربعه و معدلات و منضجات ذکر رفته است.

4. ناباروری و منع ناباروری

نویسنده: سودابه بیوس، اسماعیل ناظم

درباره کتاب: یکی از مشکلات خانواده ها در طول زمان مسائل باروری زوجین بوده است و نظر به اهمیت این موضوع کتاب حاضر با بهره گیری از متون طب سنتی در این زمینه به ارئه راهکار پرداخته است

5. نامه ها و گزارش های پزشکی یاکوب ادوارد پولاک از ایران

ترجمه و گردآوری: افسانه گشتر، تورج آرامش

درباره کتاب: این کتاب حاوی اطلا عات ارزشمندی در مورد وضعیت بهداشت و سلامت جامعه ایران در دوران قاجار می باشد و به پاره ای از مشکلات درمان های سنتی رایج در آن زمان می پردازد اما ناگفته نماند همانگونه که در زمینه های دیگر در زمان قاجار ایران رو به قهقرا می رفت دوران طلائی طب سنتی هم کم کم   به سر می آمد و متمایل به طب مدرن روز افزون می گردید

6. الواح الصحه

نویسنده: حبیب متطبب جیلانی

تصحیح: منيژه عبدالهي پرميس بدر هاجر خضرایی

درباره کتاب:در مقاله نخست نويسنده هم چنان پاي بند ذكر كليات است و نيز با مراجعه به عقايد پيشينيان مايل است اين بخش از كتاب را بيش‌تر مستند سازد. به همين دليل “وصايا و حکايات مرويه از حکماي ثقات وارد بر کيفيت حفظ صحت” را نقل كرده و در ادامه 10 توصيه‌ي پزشک انوشيروان را که “سبب استغنا هر فرد از اطبا خواهد شد”، ذكر مي‌كند.

مقاله دوم به بيان کيفيت حفظ صحت به حسب سته ي ضروريه اختصاص يافته كه شامل شش تقسيم بندي يا به اصطلاح كتاب، شش قول، مي شود.

مقاله سوم كه مي‌توان عمده مطالب آن را به تعبير امروز در حوزه‌ي بهداشت فردي دانست، به بيان چگونگي حفظ صحت به حسب فصول اربعه اختصاص دارد. در اين بخش كه در نوع خود بسيار خواندني است، نويسنده نظر خود را مبني بر اين كه در هر فصل از سال شيوه زندگي، نوع خوراك و ساير تدابير انسان بايد متناسب با همان فصل تنظيم شود بيان مي كند و به عبارت كتاب مبحث تدابير فصول چهارگانه شامل غذاهاي مختلف و استفراغات مناسب هر فصل، در همين مقاله آمده است.

كتاب حفظ الصحه با خاتمه اي نسبتا مفصل پايان مي يابد. كه به سه بخش يا به تعبير كتاب به سه صحيفه تقسيم مي شود.

در مجموع اطلاعات موجود در کتاب الواح‌الصحه نکاتي در جهت حفظ سلامتي و پيشگيري از ابتلا به بيماريهاي مختلف ارايه كرده است كه استخراج اين نکات بهداشتي و بازپرداخت‌ِ آن به زبان امروزي و قابل درک براي عموم، مي تواند در راستاي توجه دادن پزشكان امروز به برخي دستاوردهاي دنياي قديم، مؤثر واقع شود

7. نمونه سوالات آزمون دستیاری (PHD داروسازی سنتی)

نویسنده: زهرا طاهری

درباره کتاب: در این کتاب نمونه سوالاتی از آزمون های دستیاری داروسازی سنتی ایران همراه با پاسخ های آن ها آورده شده است.

8. نورالعیون

نویسنده: جرجانی یمانی( زرین دست)

تصحیح: یوسف بیگ باباپو

درباره کتاب: این کتاب به بیان آسیب ها و مشکلات چشم می پردازد و درمان های لازم را از دیدگاه طب سنتی ایرانی بیان می دارد

9. نیر اعظم (در شناخت نبض و انواع آن)

نویسنده: اعظم خان

تصحیح: استاد اسماعيل ناظم

درباره کتاب: در طب سنتی ایرانی یکی از راهای شناخت بیماری ها گرفتن نبض بیمار می باشد به گونه ای که بعضی افراد متبحر در این زمینه بدون دریافت اطلاعات خیلی زیاد از بیمار دقیقا مشکل را تشیخص می داده اند و کتاب حاضر در رسیدن به این مهارت علاقه­مندان را راهنمایی می کند

10. هدایه المتعلمین فی الطب

نویسنده: ابوبکر ربیع بن احمد اخويني بخاري

تصحیح: منیژه عبدالهی

درباره کتاب:اين كتاب مجموعا شامل 200 باب است:

قسمت اول مشتمل بر 51 باب كه در باب عناصر و امزجه و اخلاط چهارگانه و اعضاء مفرده و مركبه بدن آدمي در تمام جهازات بدن از نوك سر تا پا و شرح نيروها (قوي)، افعال، ارواح، اطعمه، اشربه، شيرها،جوشانيده ها، حركت و سكون، رياضت، خواب و بيداري، استفراغ و امتلاء و امثال آنها و به عبارت ديگر يك دوره كليات طب و تشريح و وظائف الاعضاء و بهداشت مي باشد.

قسمت دوم در يك صد و سي باب و مشتمل بر ابواب زير است:

علل و اعراض و درمان بيماري هاي بدن آدمي از مو تا ناخن چه طبي و چه جراحي و درمان انواع قروح و جراحات و سموم است. به عباره ديگر يك دوره علم الامراض مي باشد.

قسمت سوم كتاب مشتمل بر نوزده باب است كه در باب تب ها از قبيل تب يوم و تب دق و تب محرقه و تب غب و علامات خوش خيم و بدخيم و آبله و سرخك و تب ربع و تب بلغمي و تب هاي وبائي و علامات نضح و بحران و حفظ الصحه و شناسايي انواع نبض ها مي باشد.