معرفی کتاب: آبله و سرخك (الجدري و الحصبة)
نام كتاب: آبله و سرخك( ترجمه الجدري و الحصبة)
پديدآور: رازى، محمد بن زكريا- مترجم: نجم آبادى، محمود
تاريخ وفات پديدآور: 313 ه. ق
موضوع: بيمارى ها
زبان: فارسى
تعداد جلد: 1
ناشر: دانشگاه تهران
مكان چاپ: تهران
سال چاپ: 1371 ه. ش
نوبت چاپ: سوم
قبل از آنكه به معرفى كتاب (الجدرى و الحصبه) «آبله و سرخك» تأليف ابو بكر محمد زكرياى رازى طبيب و فيلسوف و شيميست بزرگ ايرانى بپردازم، لازم دانستم، شمهاى از تاريخ شناسائى مقام علمى رازى در دنيا بنظر خوانندگان اين رساله برسانم.
اولين دفعه پس از مرگ وى ابن النديم صاحب الفهرست مقام علمى و آثار استاد را در كتاب خود متذكر گرديده است، اما آنكه بيشتر و بهتر آثار رازى را در جهان شناسانده، ابو ريحان بيرونى است كه رساله مخصوصى درباره آثار و مولفات وى برشته تحرير درآورده، كه در تاريخ تمدن اسلامى از آثار بسيار ارزنده است، چرا كه دانشمندى به مانند ابوريحان با آن همه مقام بزرگ علمى از محمد زكرياى رازى يادآورى بسيار دانشمندانه نموده و شايد اولين دانشمندى در تمدن اسلامى باشد كه يكى از مؤلفاتش درباره آثار و مؤلفات دانشمند قبل از خود بوده است.
از آن پس آثار و كتب و تجارب علمى و طبى رازى در دنياى متمدن آن زمان پراكنده شده و شهرت يافته است.
كتب و آثار وى پس از آنكه مدتى در ايران و حكومتهاى اسلامى شرق مورد استفاده طالبين گشته به اروپا رخنه نموده و مخصوصا در ايطاليا و فرانسه مورد نظر بوده و تا قرن هفدهم از اين آثار استفادات كامل مىشده است.
مطلبى كه ذكر آن در اين قسمت بسيار واجب است آنكه، تمام اين شهرتها و احراز مقام ارجمندى كه رازى چه در دوران حيات و چه پس از آن يافته، نتيجه و ثمره نبوغ ذاتى خود بوده بدون آنكه مناصب ديوانى مهمى داشته باشد، برخلاف بعضى پزشكان كه بر اثر طبابت مخصوص سلاطين و فرمانروايان مقدارى از شهرتشان مديون نزديكى به آنان بوده است.
رساله «كتاب الجدرى و الحصبه» يا «رسالة الجدرى و الحصبه» است، كه ترجمه آن «آبله و سرخك» مىباشد و از اهم كتب مفيده ابو بكر محمد زكرياى رازى است.
مورخين و تذكرهنويسان از اين رساله يا كتاب در كتب خود بسيار ياد كردهاند ابن النديم صاحب الفهرست و ابو ريحان بيرونى در رسالهاى كه از كتب و آثار رازى تاليف نموده و جمال الدين قفطى در اخبار الحكماء آن را تحت عنوان «كتاب الجدرى و الحصبه» ولى ابن ابى اصيبه در عيون الانباء فى طبقات الاطباء بنام «مقاله فى الجدرى و الحصبه» اسم بردهاند.
كتاب بالا يكى از ارزندهترين يا ارزندهترين اثر رازى است و از نظر آنكه محمد زكرياى رازى اولين طبيبى است كه دو بيمارى آبله و سرخك را بخوبى شناخته و از عهده وصف آنها بسيار نيكو برآمده بدين لحاظ اين كتاب مقام بزرگى در عالم طب پيدا كرده است.
از نظر تاريخ طب اين كتاب در ميان كتب طبى اسلامى بسيار مهم و معتبر است، چرا كه اولين شرحى كه با كمال دقت و سادگى و تحقيق از دو بيمارى آبله و سرخك در عالم بيان شده توسط طبيب بزرگ ايرانى بوده است.
از نظر فن طبابت، كتابى است بسيار نفيس كه در آن رازى مجموعه تجارب و ملاحظات يك طبيب مجرب كه بيماران را با تعمق فوقالعاده ديده، سپس نتايج گزارش آنان را در آن نگاشته و سير هر دو بيمارى را از ابتدا تا انتها بسيار منظم برشته تحرير درآورده است.
خط مشی احیای سلامت در بازنشر مطالب مندرج در دیگر منابع
