میوه های مجلسی یا میوه های سرطانی
حدود 10 سال پيش بود كه موضوع رنگ كردن ميوه‌ها بر سر زبان‌ها افتاد. در آن زمان فروشنده‌ها ميوه‌هايي مثل انار و هندوانه را از وسط باز كرده و با رنگ كردن داخل آنها در اصل اينگونه براي فروش بقيه اين محصولات تبليغ مي‌كردند اما كم كم اين رنگ كردن‌ها به پوست ميوه‌ها رسيد. جايي كه ميوه‌هاي كال و نارس را به روش‌هاي مختلف رنگ مي‌كردند تا به جاي ميوه‌هاي رسيده به دست مصرف‌كننده بدهند. البته در اوايل، اين موضوع هم خيلي جدي گرفته نمي‌شد و مردم با اين توجيه كه اين كار فقط براي ميوه‌هاي نوبرانه است، بي‌خيال از كنارش مي‌گذشتند اما با گذر زمان مشخص شد، رنگ كردن ميوه‌ها نه تنها به شغل ثابتي براي گروهي تبديل شده است بلكه اين كار به وسيله موادي صورت مي‌گيرد كه سلامت شهروندان را به خطر مي‌اندازد.
نوبرانه‌های بی‌مزه
روند افزايشي ورود ميوه‌هاي رنگ آوري و نقاشي شده با مواد و گازهاي شيميايي به بازار آنچنان زياد شده كه برخي مسئولان صنفي مجبور به هشدار دادن در اين باره شده و نسبت به سلامتي مصرف‌كنندگان ابراز نگراني كرده‌اند.
حالا ديگر «رنگ شده»ها جاي خود را در بازار ميوه پيدا كرده‌اند؛ اصطلاحي كه درباره مركبات خوشرنگ اما كال به كار مي‌رود. ميوه‌هايي كه بدون هيچ نظارتي و با قيمت بالا در بازار به فروش مي‌رسد و اغلب مردم هم دلخوش به رنگ زرد و نارنجي آنها فكر مي‌كنند نوبرانه‌اي را خريده‌اند كه رسيده و آبدار و آماده خوردن است.
تبدیل رنگ سبز به زرد و نارنجی
«افزودن هر نوع رنگ به ميوه‌ها و مركبات سلامت مردم را تهديد خواهد كرد.»
اينها حرف‌هاي عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس است كه با انتقاد از توزيع ميوه‌هاي رنگ شده در بازار گفت: «افزودن رنگ به ميوه‌ها يا تزيين آنها با واكس براي جلب مشتري بيشتر تقلب براي كسب سود از سوي سودجويان بوده كه بايد دستگاه‌هاي نظارتي برخورد كنند.»
علي كائيدي با بيان اينكه رنگ‌آوري مصنوعي ميوه‌ها با استفاده از مواد شيميايي به طور حتم تهديدي جدي براي سلامت افراد است، افزود: «ميوه‌هايي كه با رنگ مصنوعي به شكل ظاهري مورد‌پسند درمي‌آيند، هيچ‌گاه به علت نداشتن مزه مطلوب مقبوليت عامه ندارند.»
اين نماينده مجلس با تأكيد بر اينكه وزارت جهاد كشاورزي بايد بيش از پيش در راستاي تأمين سلامت مواد غذايي مردم حساسيت داشته باشد، گفت: «با توجه به اوج‌گيري بسياري از سرطان‌ها نبايد اجازه دستكاري در توليد محصولات با هدف سودآوري صرف داده شود.»
رنگ كردن ميوه‌ها مسئله‌اي است كه رئيس اتحاديه باغداران ايران هم به صورت تلويحي، آن را تأييد كرد و گفت: «در چند سال اخير عده‌اي سودجو قبل از فصل برداشت، پرتقال را از باغداران خريداري مي‌كنند و با استفاده از دستگاه‌هايي پرتقال را رنگ‌آوري مي‌كنند و رنگ پرتقال را از سبز به زرد يا نيمه زرد و سبز تبديل مي‌كنند.»
به گفته مجتبي شادلو اينگونه ميوه‌ها براي سلامتي ضرر دارند زيرا ميوه پرتقال، خودش اسيد دارد و بر اثر گرمادهي ميزان اسيد آن بالاتر رفته و علاوه بر از بين رفتن خاصيت آن، براي دستگاه گوارش بسيار خطرناك است اما رنگ‌آميزي ميوه‌ها يا سبززدايي به دو صورت انجام مي‌شود كه شيوه رنگ‌آميزي با «گاز اتيلن» در كشور ما كاربرد بيشتري دارد.»
نفوذ موادشیمیایی به قلب میوه‌ها
شايد رنگ كردن گنجشك و فروختن آن به جاي قناري فقط يك ضرب‌المثل باشد اما امروز گروهي ميوه‌هاي كال را به دو روش رنگ مي‌كنند و چنان به جاي ميوه‌هاي رسيده به جامعه قالب مي‌كنند كه صداي كسي در نمي‌آيد.
كارشناسان معتقدند به دو روش اين كار صورت مي‌گيرد؛ در روش اول ابتدا با گاز اتيلن، رنگ ميوه‌ها را برمي‌گردانند و بعد در محلول رنگي غوطه‌ور مي‌كنند تا رنگ ميوه‌ها مجلسي‌تر و براق‌تر شود.
روش دوم اما كمي متفاوت است. در اين روش، خبري از گاز اتيلن نيست و از همان ابتدا مركبات در محلول‌هاي رنگ با غلظت بالاتر غوطه‌ور مي‌شود. ميوه‌ها در آب 50 درجه سانتيگراد به مدت 20 دقيقه غوطه‌ور مي‌شوند تا رنگ، جذب پوست ميوه و يكدست شود. بعد از آن نيز ميوه‌ها سرد شده و واكس زده مي‌شوند. اين روش در ميوه‌هاي وارداتي بسيار ديده مي‌شود. در اين روش ممكن است مواد شيميايي به داخل ميوه نفوذ كند و موجب مسموميت و حتي ابتلاي مصرف‌كننده به سرطان شوند.
حواسمان به سموم باشد
مشكل ميوه‌هاي رنگ شده فقط به محصولات داخلي ختم نمي‌شود. اكثر ميوه‌هاي وارداتي هم با اينكه ظاهر قشنگي دارند، اما نه كيفيت دارند و نه مزه.
با این حال مردم انتظار دارند با توجه به قانوني شدن طرح انتزاع وظايف و اختيارات بخش كشاورزي از وزارت صنعت، نظارت دقيق‌تري از سوي وزارت جهاد كشاورزي بر سلامت محصولات وارداتي صورت بگيرد.
از طرف ديگر توليدكنندگان ميوه‌ها و محصولات كشاورزي داخلي نيز بايد به محصولات خود اجازه رشد كافي قبل از عرضه به بازار را بدهند، چراكه رنگ‌آوري در ليموشيرين، پرتقال و نارنگي كه در شرايط غيرطبيعي صورت مي‌گيرد، تهديدي جدي براي سلامت جامعه است. بر همين اساس وزارت جهاد كشاورزي بايد به صراحت اعلام كند استفاده از هر نوع رنگ و مواد خاص براي رسيده و با كيفيت نشان دادن ميوه‌ها ممنوع است.
در همين راستا رئيس اداره بهداشت كشاورزي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي هشدار داد: «هرچند باقيمانده سموم روي ميوه‌ها علامت خاصي ندارد اما چسبناك يا براق بودن، نشانه باقي‌ماندن سموم روي آنها است.»
رضا عزتيان افزود: «برخي ميوه‌هاي آغشته به باقيمانده سموم، داراي بو و طعم مواد شيميايي مانند نفت است. به همين خاطر اگر ميوه‌اي، طعم و بويي غيرطبيعي داشته باشد به طور قطع از مواد شيميايي براي رشد و به عمل‌آوري آن استفاده شده است.»
آنچه مشخص است اينكه رنگ‌آوري ميوه‌ها به ويژه مركبات و موز و خرمالو، مي‌تواند مشكلاتي را براي مصرف‌كنندگان ايجاد كند كه شايع‌ترين آنها ناراحتي‌هاي گوارشي است. با اين اوصاف و با تصميمات و دستورات بي‌عمل مسئولان فقط بايد از مردم خواست مراقب سموم باقيمانده در ميوه‌ها و سبزي‌ها باشند.
نویسنده : محمدرضا‌هاديلو