در کتب کهن در ذکر انواع بطیخ و یا خربزه از معادل عربی آن به نام ملیون  نام برده شده است که تمامی حکما درباره خواص ظاهری آن متفق القول بوده و خربزه یا ملیون  عربی را این گونه معرفی کرده اند:” که اندکی طولانی است و کاملا هم گرد نیست و نام دیگر آن دستنبو است.”

حال آنکه میوه مِلون امروزی کاملاً گِرد است و قطعاً هم دستنبو نیست.

چندی پیش شخصی از طریق یکی از رسانه ها عکسی از نسخه خطی یک کتاب (البته بدون ذکر منبع و رفرنس) انتشار داد که در آن با شیوه ای که قطعاً نقد سالم نبود حکیمی را که همه عمر پُربار خود را در مسیر احیای راه و رسم و سبک صحیح زندگی و تغذیه سالم مصروف داشته است مورد خطاب قرار می داد  و کاش اقلاً سندی را همراه جملات اهانت آمیز خود ارائه نمی کرد چرا که این سند کاملاً دعوی ایشان را مبطل و منقض می نمود. شایان ذکر است; این که برخی از دوستان و عزیزان به اخبار اطراف خود اشراف و رصد دارند بسیار امید بخش است و این که به دنبال کسب علم بیشتر به ارائه مستندات تاریخی و علمی می پردازند و اظهار نظر می کنند حاکی از بیداری ایشان است که قابل تقدیر و در خور توجه است. سند ایشان که به نقل از عکس نسخه خطی است، در ذیل ذکر می گردد:”درداب: به فتح دال و سکون راء و فتح دال مهملتین و الف و بای موحده؛ به فارسی دستنبویه و به هندی کچری به فتح کاف و سکون جیم فارسی و کسر راء مهمله و یاء، و در بنگاله کرمین و سنبدنی نیز نامند.

ماهیت آن: از جنس خربزه گرمک است که ملیون  نامند،کوچکتر از آن و به الوان و اشکال مختلف می باشد. زردِ مخطط به زردی و سبزی و زردِ مایل به سفیدی یک رنگ و مدور و شلغمی و اندک طولانی و لحم آن کم تر از خربزه و مغز آن در خامی تلخ و بعد رسیدن شیرین می گردد و با اندک تلخی. تخم آن ریزه و صاحب تحفه نوشته كه اكثرى آن را مليون‏ دانسته‏ اند و غلط است‏…”

منتقد ارجمند از نسخه خطی مخزن الادویه بدون ذکر منبع، نقلی را آورده است که حکایت از نام های مختلف خربزه  می کند که نام آن در کتاب ها بطیخ یا درداب آمده است. در کتاب های دیگری چون الحاوی، صیدنه، تحفة المؤمنین و یا الابنیه عن حقایق الادویه هم همین موارد آمده است که دقیقاً مانند همین متن است.

پُرواضح است که این متن که اصلاً توسط منتقد فهیم ما!!! خوانده هم نشده دقیقاً نظریه ای که خود او پس از آن آورده را نقض می کند و برخلاف و متناقض با متن نسخه است. به هر روی، ایشان نظریه خود را مزیّن به متن نسخه خطی کرده اند تا مستند و با تتبع به نظر برسد.

ملون melone در انگلیسی نامی است که به صیفیجات اطلاق می شودکه هندوانه، طالبی، گرمک، خربزه و… جزو آن ها می باشند.اما میوه ای که در بازار به اشتباه با نام ملون فروخته می شود در واقع Galia یا سردا بوده که یکی از اعضای صیفی جات است. بنابراین ملون نام یک میوه خاص نیست! بلکه نام گروهی از میوه ها است.که ترجمه فارسی آن صیفیجات می شود.

ملونِ Galia، همچنین به عنوان sarda در آسیای جنوب شرقی شناخته می شود، نوعی از خربزه های ترکیبی، دست کاری شده F₁ hybrid melon  است. در سال 1973 در مرکز تحقیقات کشاورزی نوا یار(Ne´ve Yaar) در سازمان تحقیقات کشاورزی اسرائیل توسط دکتر زوی کرچی (Dr. Zvi Karchi )تولید و عرضه به بازار شد، خربزه گالیا به زبان عبری به نام دختر کریچ نامیده می شود که نام آن “موج خدا” است.

میانگین وزن یک گالیا یک کیلوگرم است.این محصول دارای شکل گرد، شبکه ای متراکم از خطوط خشن بر روی پوست است و در هنگام رسیدن کامل زرد می شود. شیرین و معطر و با طعم خاص است. در حالیکه صاحب مفاتیح الارزاق می گوید بهترین انواع ملیون  یا بطیخ آن است که دارای پوست بسیار صاف باشد.

مشخصات گالیا یا ملون معروف در بازار که بذرهای آن به فروش می رسد این گونه است:” هیبرید f1 از کمپانی رینسید هلند؛ رقمی بسیار زودرس (حدود ۷۵ تا ۸۰ روز بعد از کشت)؛ وزن میوه حدود 1 کیلوگرم؛ کروی شکل؛  حفره داخل میوه کوچک تا متوسط؛ کاملا توری شکل؛ رنگ گوشت میوه سبز؛ میوه ها هم اندازه و یک دست!!!؛ خوش طعم و خوش عطر؛ ۴ ـ ۳ میوه روی هر بوته؛ پوشش مناسب بوته؛ رقمی مناسب برای کشت پاییزه و پیش بهاره” اما در کتاب مفاتیح الارزاق در مورد کشت خربزه و طالبی آمده است:”در مملکت ایران زراعت آن را در دو وقت و به دو قسم زرع نمایند. بهترین اقسام آن دست نشان و خوشترین مواقع فائیزه آن است.بهر حالت از ابتدای برج حمل برج آخر جوزا مجال زرع بهاره و فائیزه است. اقسام بهاره را از طالبی و گرمک و غیره، از اول برج حمل لغایت ششم برج ثور، و فائیزه را تا آخر برج جوزا زرع کنند. “

توجه: کسانی که برای خرید گالیا ملون به بازار مراجعه می نمایند به آنها بذری با نام گالیا ملون با بسته بندی فوق عرضه می کنند.

و متاسفانه اگر شخصی هم برای خرید بذر طالبی بومی اقدام نماید همین بذر گالیا ملون را در بسته های متفاوت و به نام طالبی بومی طبق عکس فوق به او عرضه می نمایند. همان گونه که در عکس فوق مشاهده می کنید برش های ملون به رنگ تقریبی صورتی و نارنجی می باشد و اگر همزمان به عکس ملونی که روی پاکت بذر آن انداخته شده است  نگاه کنیم متوجه می شویم که هیچ شباهتی نه تنها به برش های خودش ندارد بلکه با فتوشاپ آن را شبیه به برش های طالبی که در سمت چپ عکس فوق دیده می شود درآورده اند که تداعی خطوط  و رنگ طالبی بومی ایرانی را ایجاد کند که این عمل حاکی از آن است که برای کشاورز این چنین القا کنند که بذر مذکور همان بذر طالبی بومی است.

تهیه کننده: هیات علمی جامعه اسلامی حامیان کشاورزی ایران

? منابع:

➖ الحاوی فی الطب، محمد بن زکریای رازی
➖الصیدنه فی الطب، ابوریحان بیرونی
➖تحفة المؤمنین، سید محمد مؤمن تنکابنی
➖الابنیه عن حقایق الادویه، ابومنصور موفق بن علی هروی
➖فرهنگ انجمن آراى ناصرى، رضا قلی خان هدایت
➖مفاتیح الارزاق یا کلید در گنجهای گهر، محمد یوسف نوری
➖ تحفةالمومنین، حکیم مومن تنکابنی
➖شرح الاسماء العقار، شیخ الرئیس ابی عمران موسی بن عبیدالله الاسرائیلی قرطبی،به کوشش: ماکس مایرهف

➖دانشنامه آزاد ویکی پدیا

کدمطلب:DR97041301

لینک بخش دوم:

نگاهی علمی و مستند به صنعت انواع ملون (Melon) و ارتباط آن با ملیون – بخش دوم