گرمی و سردی، تئوری همه چیز نیست! بخش دوم
گرمی و سردی، تئوری همه چیز نیست!
(بخش دوم: درجه کیفیات چهارگانه خوردنی ها، نسبی است)
?بقلم دکتر مجید انوشیروانی، PhD طب سنتی ایران
۲. داروها، داروغذاها، و غذاداروها می توانند بر مزاج انسان اثر بگذارند. این اثرات، بسته به عوامل مختلف، ممکن است زودهنگام یا دیررس، گذرا یا طول کشنده، شدید یا خفیف، عضوی یا سیستمیک باشند؛ و بصورت علایم و نشانه های بدنی، و ذهنی روانی قابل شناسایی هستند.
معیار عمومی حکما برای درجه بندی گرمی و سردی، و تری و خشکی یک مفرده، بروز نشانه ها در طیفی از حالات فیزیولوژیک تا پاتولوژیک بوده است؛ که خود برآیند تضارب مقدار کمّی مفرده در میزان مواجهه با آن شمرده می شده است…
به هر روی، در کتب معتبر طبی، درجه گرمی و سردی و تری و خشکی مفرده ها آمده است، ولی نکته این است که نمی توان آن درجه ها را برای همه افراد، یکسان و ثابت دانست زیرا معیار درجه بندی حکیمان، میزان سرعت و شدت اثرات بدنی روانیِ گیاه بر روی فرد جوانِ تندرستِ معتدل المزاج بوده است آن هم بشرط آنکه در اقلیم معتدل زندگی کند.
به زبان دیگر، درجات گرمی و سردی و تری و خشکی گیاهان، می تواند گزارش طبیبان از آزمونی حسی و تجربی بر روی نمونه افرادِ دارای معیارهای ورود به مطالعه ای نشانه شناختی باشد، که آن هم بسته به محل و زمان و نژاد و عادات افراد نتایج مختلف داشته است؛ و این اختلافات در آثار مفرده شناسی حکما در قرون و سرزمینهای گوناگون آشکار و پیداست، و پژوهشگران متون طبی کهن، می دانند که طبیبان مولف، نظر یکدیگر را در مورد درجه کیفیات چهارگانه مفردات به صراحت تمام نقد می کردند…
بنابراین درجه گرمی و سردی و تری و خشکی گیاهان دارویی و غذاداروها، همواره ثابت نیست و میزان آن به حسب شرایط مصرف کننده (از جمله تندرستی و بیماری، مزاج مادرزادی و مزاج اکتسابی، سن، فصل، و شرایط جغرافیایی محل زندگی) کم و بیش تغییر می کند.
مثلاً زنجبیل در درجه سوم گرم و خشک دانسته شده و بنابراین مقدار اندک آن، در فرد جوان تندرست با اعتدال مزاج، در آب و هوای معتدل، بسرعت و با شدت، اثرات عمومی گرمی را ایجاد می کند؛ ولی همان مقدار زنجبیل در فرد سالخورده و در فصل سرد در منطقه سردسیر، اثر بسیار کمتر و کندتری پدید می آورد.
