- صبح بلافاصله بعد از بیدار شدن، مسواک کنید.
- بعد از هر طعام، خلال کنید.
- شبها موقع خوابیدن، دندانها را چرب کنید.
تدابیر حفظ سلامت دندان از دیدگاه حکیم سید اسماعیل جرجانی در کتاب الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه.
باب هفتم: اندر تدبیر نگاه داشتن دندان تا درست بماند.
تدبیر نگاه داشتن دندان از بسیار وجه است. یکی آنست که از تُخَمه و تباه شدن طعام اندر معده پرهیز کنند، و از چیزها که زود اندر معده تباه شود، چون شیر و جغرات و ماهی شور و شیرینیها که بخار آن بدست. و اندر طعام خوردن ترتیب نگاه دارند. وآنچه لطیف تر و رقیق تر و زود گوارتر باشد، نخست خورند، و آنچه غلیظ تر باشد پس از آن خورند، از بهر آنکه آنچه لطیفست زود گوارد، اگر پیش از آن چیزی غلیظ خورده باشد، این لطیف و گوارنده بر سر آن غلیظ ناگوارنده باستد و تباه شود و آن غلیظ با تباه کند.
و از ترشیها که دندان را کند گرداند، و از چیزهای عِلک چون ناطف و مانند آن خاییدن که دندان را برنجانند، و از چیزها که گوشت بن دندان را تباه کند، چون گندنا و خرما و سیر و مانند آن، و از چیزهاءِ گرم از پس سرد و سرد از پس گرم، پرهیز کند.
و از پس طعام خلال کند و میان دندانها پاک کند، و اندر خلال کردن چندان استقصا نکند که گوشت بن دندان را برنجاند. و هر بامداد مسواک کند، و اندر مسواک نیز چندان استقصا نکند که جلاءِ دندان را ببرد و روی دندان درشت کند. و مسواک از چوب نرم و طلخ کند. و هر وقت که قی کند نخست دندانها چرب کند تا بخار بر وی سخت نشود. و اگر هر شب نیز بوقت خواب، دندان چرب کند و نخست بشکر کوفته بمالد یا بعسل، پس چرب کند بهتر باشد. و اگر مزاج گرم باشد صندل سوده و شکر بیامیزند و بروغن گل چرب کنند.
[box type=”note”] منبع: کتاب الاغراض الطبیه و المباحث والعلائیه، جلد اول، تألیف حکیم حسینی جرجانی، تصحیح و تحقیق: دکتر حسن تاج بخش، بهار 84، ص 582 و 583[/box]
