چرایی اهمیت مهارت آموزی در نظام آموزشی

مهارت آموزی به دانش آموزان در نظام های آموزشی نوین بیش از نمره و معدل اهمیت دارد. دانش آموزان با مهارت یابی می توانند به درک عمیق تری از آموخته های خود دست یابند و برای ساختن آینده ای بهتر آماده شوند.

مهارت آموزی مقوله ای است که همواره مورد توجه نظام های آموزشی پیشرفته قرار دارد؛ چرا که تنها آموزش سطحی منابع درسی به دانش آموزان نمی تواند آنان را برای زندگی آینده مهیا سازد.

از این رو، برای پرورش نسلی کارآمد که بتواند آینده روشنی را برای کشور رقم زند، باید به فکر راه های افزایش مهارت افراد در نظام آموزشی بود.

تغییر نگاه نمره محور حاکم بر نظام آموزشی به نگاهی مبتنی بر افزایش درک و مهارت دانش آموزان، شاید یکی از مهم ترین گام ها در این مسیر باشد.

روزآمدی و تحول در روش های آموزشی و محتوای کتاب های درسی از شروط مهم دیگر برای توانمندسازی هرچه بیشتر دانش آموزان است که در چند سال اخیر بارها از سوی کارشناسان آموزشی مطرح شده است.

به اعتقاد فعالان حوزه آموزش و پرورش، روش و محتوای کنونی آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی، ضمن فاصله داشتن از استانداردهای آموزشی و علمی روز، به مهارت افزایی در دانش آموزان نیز توجهی ندارد.

در همین زمینه کارشناسان بر لزوم توجه نظام آموزشی به مهارت آموزی دانش آموزان تأکید دارند. آنان بازنگری در روش های آموزشی و محتوای آموزشی کتاب های درسی را از گام های مهم در این مسیر می دانند.

سهم آموزش و پرورش در بودجه عمومی کشور خیلی اندک و در حدود ۱۰ درصد است. این در حالی است که در بیشتر کشورهای دنیا سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی کشور بین ۱۵ تا ۲۵ است.

از این رو می توان گفت آموزش و پرورش ما با یکسری چالش های اساسی رو به رو است اما این چالش ها نباید مانعی در مسیر کارآمدی این نهاد باشد.

درحال حاضر آموزش و پرورش نقش اندکی را در آموزش مهارت های اساسی زندگی به افراد ایفا می کند. این در حالی است که شرایط زندگی امروز دانش آموزان ایجاب می کند بسیاری از مهارت ها به آنان آموخته شود.

برای این منظور باید محتوای کتب درسی دانش آموزان متناسب با نیاز روز جامعه تنظیم شود.

در محتوای کتب درسی باید آموزش مهارت های اساسی زندگی وجود داشته باشد. دانش آموز باید محیط پیرامون خود را به خوبی بشناسد و در موقعیت های مختلف با مهارت هایی که آموزش دیده واکنش های درست و منطقی از خود نشان دهد.

یکی از این مهارت ها، داشتن اعتماد به نفس و عزت نفس است؛ اعتماد به نفسی که می تواند در روند زندگی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اثرگذار باشد.

دانش آموزان همچنین باید مهارت «نه گفتن» را از همان سال های اولیه دبستان و حتی پیش دبستانی آموزش ببینند. در این مسیر پیوند اولیا و مربیان نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

آموزش و پرورش همچنین باید بسترهای لازم را برای آموزش مهارت های حرفه ای به دانش آموزان نیز فراهم سازد. اکنون ما با انباشت فارغ التحصیلان در رشته تجربی به عنوان یک چالش روبه‌رو هستیم و این چالش ناشی از نبود سیستم هدایتگر و مشاور در نظام آموزش و پرورش است.

اگر ما نیروهای مشاور متفکر در مقاطع مختلف تحصیلی داشته باشیم تا بتوانند مهارت های دانش آموزان را به درستی شناسایی کنند و آنان را در مسیر درست تحصیلی قرار دهند، شاهد اتفاقاتی چون انباشت فارغ التحصیل در رشته تجربی نخواهیم بود.

ما باید جذب دانش آموزان به رشته های مهارتی را افزایش دهیم و در این مسیر از مشاورانی استفاده کنیم که بتوانند دانش آموزان را به سمت و سوی مهارت های حرفه ای هدایت کنند.

امروزه، دانش آموزانی که به سمت رشته های مهارتی می روند، پس از فارغ التحصیلی کمتر دچار پدیده بیکاری خواهند شد. توجه به موضوع مهارت در نظام آموزش و پرورش می تواند برطرف کننده نیازهای آتی کشور نیز باشد.

آموزش و پرورش باید همواره برای دانش آموزان و خانواده های آنان جلسات مشاوره تحصیلی برگزار کند و آنان را در خصوص اهمیت مهارت آموزی آگاه کند.

با این آگاه سازی و جدی گرفتن موضوع مشاوره در مدارس، خانواده ها، فرزندانشان را از رفتن به سمت رشته های فنی و مهارتی منع نمی کنند و رفته رفته آنان را به مهارت آموزی تشویق خواهند کرد.

روش و محتوای آموزشی در مدارس ما هم اکنون به شدت نیازمند تغییر است. بی تردید سرعت تحولات علمی در دنیای امروز، تغییر متناسب ابزارهای آموزشی را می طلبد.

کتب درسی باید مهارت محور شوند و اطلاعات عمیق تری را در اختیار دانش آموزان قرار دهند. باید روند تألیف کتاب ها تغییر کند و مؤلفان در تألیف کتب درسی به جای نگاه به گذشته، نگاه به آینده داشته باشند تا کتاب های درسی به جای اطلاعات محور بودن، مهارت پژوهش و یادگیری را به دانش آموزان بیاموزند.

باید به جای انباشت اطلاعات قدیمی و به روز نشده در کتاب های درسی، به دانش آموزان مهارت های علمی و شیوه های اندیشیدن را آموخت.

محتوا و روش های آموزشی در مقاطع مختلف تحصیلی در مدارس برای چندین دهه قبل است و به درد زندگی امروز و فردای دانش آموزان نمی خورد.

سیستم آموزش و پرورش ما برای گذشتگان است اما دانش آموزان را باید طوری پرورش دهیم که برای زندگی در جامعه آینده آماده شوند.

پیروی از روش های گذشته در زمینه آموزش و پرورش، نتیجه ای جز رکود علمی نخواهد داشت و با ادامه این راه به لحاظ علمی، وضعیتی بهتر از اکنون نخواهیم داشت.

برای پیشرفت علمی و پرورش نسلی کارآمد، چاره ای جز تغییر در زاویه دیدمان نسبت به محتوا و روش های آموزشی مدارس نداریم. اگر این موارد را به روز کنیم می توانیم به آینده امیدوار باشیم.

در غیر این صورت از پیشرفت علمی باز خواهیم ماند زیرا جهان به لحاظ پیشرفت علم و دانش ساکن نمی ماند تا ما خودمان را با آن برسانیم.

سیستم آموزشی نباید روی حفظ کردن و نمره و معدل متمرکز شود، بلکه باید بر مهارت افزایی و پرورش استعداد دانش آموزان مستعد تمرکز کند.

باید درونمایه های آموزشی تغییر کند و این درونمایه ها طوری تنظیم شود که بر اساس آن یادگیری و فهم دانش آموزان از مطالب درسی در اولویت قرار گیرد.

سیستم آموزشی باید به سمتی حرکت کند که درک علمی دانش آموزان را بالا برد و از آموختن طوطی وار و حفظ کردن مسائل توسط دانش آموز عبور کند.

برای این منظور محتوای کتاب های درسی و شیوه های آموزشی معلمان در مدارس باید معطوف به بالا بردن قدرت تحلیل، ارزشیابی و درک و فهم دانش آموزان شود.  متأسفانه در سیستم آموزشی ایران به سطوح بالای یادگیری توجه نمی شود.

برای دستیابی به این هدف نیازمند به روز کردن معلمان، روش های آموزشی و محتوای کتاب های درسی در سطوح مختلف تحصیلی هستیم.

نسل امروز بی شک آینده ساز فردای کشور است. دانش سیال امروز، توسعه فراگیر تکنولوژی و تغییرات سریع در عرصه علم و فناوری در جهان اما نیازمند ساختن نسلی کارآمد و با مهارت برای آینده است.

برای دستیابی به این مهم باید از روش های آموزشی قدیمی که به جای آموختن مهارت، تقویت استعدادها و بالا بردن درک آموزشی دانش آموزان بر آموزش سطحی، نمره و معدل معطوف است فاصله گرفت و در اندیشه به روزرسانی آموزگاران، روش های آموزشی و محتوای منابع درسی بود.

منبع برگرفته از سایت جامعه اسلامی حامیان کشاورزی ایران