نگاهی علمی و مستند به صنعت انواع ملون (Melon) و ارتباط آن با ملیون – بخش دوم

….  و اما در معرفی ملیون  یا خربزه نقل شده در نسخه خطی مذکور، حکیم آورده است خربزه از جنس گرمک که ملیون  نامیده می شود و مطلقاً نامی از طالبی نمی آید و در معرفی هیات و شکل آن می گوید:”زردِ مخطط به زردی و سبزی و زردِ مایل به سفیدی یک رنگ و مدور و شلغمی و اندک طولانی” در واقع ملیون  یکی از انواع صیفیجات است ولی ملون در معنی خود صیفیجات است. یعنی وقتی الوان و اشکال مختلف گرمک، دستنبو یا ملیون  را ذکر می کند دو شکل را بر می شمارد: 1.زرد رنگ با خط های زرد و سبز 2.زرد رنگ مایل به سفیدی و گرد و مدور مثل شلغم سفید کمی بیضی شکل و دراز و طولانی؛ همان طور که به نظر می رسد در هیچ یک از این الوان و اشکال مِلون امروزی شباهتی را به ذهن متبادر نمی کند. لذا کلمه عربی ملیون  که به هیچ وجه نه از نظر شباهت ظاهری ذکر شده در جمهور و جمیع کتب و هم از نظر وجه تسمیه ملون امروزی نیست. پس نوعی از خربزه است که اگر به ذکر شکل و شمایلی که از ملیون  نقل شده دقت شود کاملا شبیه خربزه  است.

در کتاب الصیدنة فی الطب، ابوریحان بیرونی نیز ذیل بطيخ‏ (خربزه) آورده است:”‏اهوازى در معارف بلاد روم گويد: خربزه خام (نارس) را انكورن‏ خوانند و خربزه پخته (رسيده) را پيپون‏ گويند. ابو ريحان گويد خربزه هندى [هندوانه‏] را به بغداد رقّى‏  گويند و در ماوراء النهر خربز گويند. ازهرى گويد: در كتاب حاوى آورده‏اند كه مليون‏ نوعى است از انواع خربزه‏ها و جرم او به هيئت دراز باشد.

آیت الله مصطفی نورانی هم با تحقیق و اشراف بر کلیه کتب کهن ذکر این میوه را در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی آورده است:

” درداب: بفتح دال و سكون را و فتح دال مهملتين و الف و باى موحده به فارسي دستنبويه و به هندى كچرى به فتح كاف و سكون جيم فارسي و كسر راء مهمله و يا در بنگاله كرمين و سيندني نيز نامند. ماهيت آن:‏از جنس خربزه گرمك است كه مليون‏ نامند و كوچكتر از آن و به الوان و اشكال مختلف مى‏باشد زرد مخطط به زردى و سبزى و زرد مائل به سفيدى يك رنگ و مدور

و شلغمي و اندك طولاني و لحم آن كمتر از خربزه و مغز آن در خامي تلخ و بعد رسيدن شيرين مى‏گردد با اندك تلخي و تخم آن ريزه

و صاحب تحفه نوشته كه اكثرى آن را مليون‏ دانسته‏اند و غلط است‏. بطيخ را در ما وراء النهر خربزه مى‏گويند، لغت رومى است و به فارسى خربزه مى‏نامند شيرين آن سرد و بهترين نوع آن شيرين كم آب نازك بى‏جرم است و بهترين ناشيرين آن مليون‏ است كه خربزه گرمك مى‏نامند. از جنس خربزه گرمك است كه مليون‏ نامند و كوچكتر از آن و به الوان و اشكال مختلف مى‏باشد.

 زرد مخطط به زردى و سبزى و زرد مائل به سفيدى يك رنك و مدور و شلغمي و اندك طولاني و لحم آن كمتر از خربزه و مغز آن در خامي تلخ و بعد رسيدن شيرين مى‏گردد با اندك تلخي و تخم آن ريزه و صاحب تحفه نوشته كه اكثرى آن را مليون‏ دانسته‏اند و غلط است.‏”

و در شرح الاسماء شیخ الرئیس آمده است:” نبات مشهور بهذا الاسم فى جميع البلاد العربيه و منه مدور و منه مستطيل و المستطيل منه هو الذى اسمه باليونانى ملیوناً و اهل مصر يسمون البطيخ  البطيخ الاصغر لانهم يسمون الدلاع البطيخ الاخضر”

و در کتاب فرهنگ انجمن آراى ناصرى آمده است:

” خربزه پيش‏رس كم حلاوت كه آن را گرمك نيز گويند و به عربى مليون‏ خوانند. “

در کتاب تحفةالمومنین، حکیم مومن می فرماید:” لغت رومى است و به فارسى خربزه نامند. شيرين او سرد … و بهترين او شيرين كم آب نازك بى‏جرم است و بهترين ناشيرين او مليون‏ است كه خربزه گرمك نامند. “

در مفاتیح الارزاق آمده است:”خربزه به فتح خای معجمه و سکون رای مهمله و باء موحده و فتح زای معجمه و هاء، فارسی است.

به زبان رومی و لغت عربی بطّیخ، به کسر باء و طای مشدّد و سکون یای مثنّات تحتانیّه و خای معجمه و به یونانی “فافنس” و به ترکی “قائون” نامند.

انواع خربزه بسیار است، بخارائی و سمرقندی و دارایی و غیر اینها. از اصناف جَیّده و گرمک و ملیون  نامند. فائیزه از اصناف پست و متوسط آن و غیر اینها از اصناف بسیار، که تفصیل آن طولی دارد؛ تا پنجاه نوع همین است. هر چند شیرین تر و لطیف تر و نازک تر باشد، جوهر آن بهتر، و هر چه تفته تر و غلیظ تر باشد، زبون تر است.”

از آنجا که در دو قرن اخیر، استعمارگران با تسلط بر این مرز و بوم علاوه بر چپاول کشور ما همواره فرهنگ زدائی در همه امور را سرلوحه خود قرار داده اند؛ با بیان یک مثال واضح و روشن سوالی را که در مورد ملون برای ما ایجاد شده را هم مطرح می کنیم: ما در فرهنگ خود باغ، باغچه، باغستان، گلستان، بوستان، نارنجستان، توتستان، قلمستان و …داشته ایم که به بهانه اصلاح فرهنگ همه را با جایگزین کردن یک کلمه غلط به نام پارک زدوده اند و فرزندان از والدین خود سوال می کنند که پارک چه معنایی دارد؟ آیا مربوط به باغ و فضای سبز است یا مکان استقرار ماشین ها؟

  تهیه کننده: هیات علمی جامعه اسلامی حامیان کشاورزی ایران

? منابع:

➖ الحاوی فی الطب، محمد بن زکریای رازی
➖الصیدنه فی الطب، ابوریحان بیرونی
➖تحفة المؤمنین، سید محمد مؤمن تنکابنی
➖الابنیه عن حقایق الادویه، ابومنصور موفق بن علی هروی
➖فرهنگ انجمن آراى ناصرى، رضا قلی خان هدایت
➖مفاتیح الارزاق یا کلید در گنجهای گهر، محمد یوسف نوری
➖ تحفةالمومنین، حکیم مومن تنکابنی
➖شرح الاسماء العقار، شیخ الرئیس ابی عمران موسی بن عبیدالله الاسرائیلی قرطبی،به کوشش: ماکس مایرهف

➖دانشنامه آزاد ویکی پدیا

کدمطلب:DR97041301

 لینک بخش اول و سوم:

نگاهی علمی و مستند به صنعت انواع ملون (Melon) و ارتباط آن با ملیون – بخش اول

نگاهی علمی و مستند به صنعت انواع ملون (Melon) و ارتباط آن با ملیون – بخش سوم

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

برای برقراری امکان تعامل با شما کاربر محترم خواهشمند است شماره همراه خود را در فیلد مربوطه وارد نمایید.شماره موبایل شما در سایت منتشر نخواهد شد.

دکمه بازگشت به بالا