سرکه خانگی – بخش چهارم (سرکه در احادیث)

در بخش اول ضمن بیان مقدمه، مواد و شرایط لازم برای تهیه سرکه شرح داده شد و در بخش دوم طرز تهیه سرکه انگور، خرما، کشمش و سیب تشریح و در بخش سوم، مطالبی در رابطه با خواص و کاربرد سرکه، سرکه های مصنوعی و ماندگاری سرکه ارائه گردید. در این بخش به عنوان بخش پایانی، برخی از احادیث نقل شده در زمینه سرکه بیان می گردد.

9- سرکه در احادیث:
در احادیث متعددی از خواص سرکه و کاربرد آن برای سلامتی و تندرستی نام برده شده است که در ذیل به برخی از این احادیث اشاره می کنیم:

امام على عليه السلام :
نِعمَ الإِدامُ الخَلُّ يَكسِرُ المِرَّةَ ، ويُطفِئُ الصَّفراءَ ، ويُحيِي القَلبَ .
سركه ، نيكو خورشتى است؛ زرداب را مى‏شكند ، صفرا را فرو مى‏نشاند و قلب را زنده مى‏كند.

الكافي ، جلد 6 ، صفحه 329 ، حديث 7 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 284 ، حديث 1924 كلاهما عن أبي بصير عن الإمام الصادق عليه‏السلام ، الخصال ، صفحه 636 ، حديث 10 عن أبي بصير ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه عنه عليهم‏السلام ، مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 413 ، حديث 1400 عن الإمام الصادق عليه‏السلام وليس فيها «ويطفئ الصفراء» ، بحار الأنوار ،ج 66 ، صفحه 304 ، حديث 17 وح 22 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 230
—————————-
امام صادق عليه السلام :
الخَلُّ يُنيرُ القَلبَ .
سركه ، قلب را روشن مى‏كند.

المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 284 ، حديث 1925 عن رفاعة ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 302 ، حديث 9 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 230
—————————–
مكارم الأخلاق :
رُوِيَ عَنِ الإِمامِ الكاظِمِ عليه‏السلام : أنَّهُ يُنادِي مُنادٍ مِنَ السَّماءِ : اللّهُمَّ بارِك فِي الخَلاّلينَ وَالمُتَخَلِّلينَ . وَالخَلُّ بِمَنزِلَةِ الرَّجُلِ الصّالِحِ يَدعو لِأَهلِ البَيتِ بِالبَرَكَةِ . فَقُلتُ : جُعِلتُ فِداكَ ! مَا الخَلاّلونَ ومَا المُتَخَلِّلونَ؟
قالَ : الَّذينَ في بُيوتِهِمُ الخَلُّ وَالَّذينَ يَتَخَلَّلونَ .
از امام كاظم عليه‏السلام روايت شده است : منادى اى از آسمان ندا مى‏دهد : «خداوندا! خلاّلان و متخلّلان را بركت ده! سركه ، به سان مردى درستكار براى اهل خانه دعاى بركت مى‏كند .
[راوى مى‏گويد :] گفتم : فدايت شوم! مقصود از «خلاّلان» و «متخلّلان» چيست؟
فرمود : «كسانى كه در خانه‏هايشان سركه (خلّ) هست و كسانى كه خلال مى‏كنند» .

مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 330 ، حديث 1059 ، مستطرفات السرائر ، صفحه 49 ، حديث 9 وزاد في ذيله «فإنّ الخلال نزل به جبرئيل مع اليمين والشهادة من السماء» ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 441 ، حديث 26 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 354
—————————–
امام صادق عليه السلام :
نِعمَ الإِدامُ الخَلُّ ؛ يَكسِرُ المِرَّةَ ، ويُحيِي القَلبَ ، ويَشُدُّ اللِّثَةَ ، ويَقتُلُ دَوابَّ البَطنِ .
سركه ، نيكو خورشى است . تلخه را مى‏شكند ، قلب را زنده مى‏سازد ، لثه را استحكام مى‏بخشد و جنبندگان شكم (کرم های شکم) را مى‏كُشد .
الدعوات ، صفحه 146 ، حديث 383 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 304 ، حديث 17 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 304
—————————–
امام صادق عليه السلام :
الخَلُّ يَشُدُّ العَقلَ .
سركه ، عقل را استحكام مى‏بخشد .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 329 ، حديث 2 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 282 ، حديث 1913 كلاهما عن سليمان بن خالد ، مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 413 ، حديث 1399 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 301 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 304
—————————–
امام صادق عليه السلام :
الاِصطِباغُ بِالخَلِّ يَقطَعُ شَهوَةَ الزِّنى .
خورش ساختن سركه ، شهوت زنا را ريشه كن مى‏كند .
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 330 ، حديث 10 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 304
—————————–
امام صادق عليه السلام :
إنّا لَنَبدَأُ بِالخَلِّ عِندَنا ، كَما تَبدَؤونَ بِالمِلحِ عِندَكُم ؛ فَإِنَّ الخَلَّ لَيَشُدُّ العَقلَ .
ما با سركه آغاز مى‏كنيم ، چنان كه شما با نمك آغاز مى‏كنيد؛ چرا كه سركه ، عقل را استحكام مى‏بخشد.
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 329 ، حديث 5 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 283 ، حديث 1915 كلاهما عن إسماعيل بن جابر ، مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 413 ، حديث 1399 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 398 ، حديث 16 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 244
—————————–
الكافي به نقل از محمّد بن على همدانى:
إنَّ رَجُلاً كانَ عِندَ الرِّضا عليه‏السلام بِخُراسانَ ، فَقُدِّمَت إلَيهِ مائِدَةٌ عَلَيها خَلٌّ ومِلحٌ ، فَافتَتَحَ عليه‏السلام بِالخَلِّ فَقالَ الرَّجُلُ : جُعِلتُ فِداكَ ! أمَرتَنا أن نَفتَتِحَ بِالمِلحِ؟ !
فَقالَ : هذا مِثلُ هذا – يَعنِيالخَلَّ – وإنَّ الخَلَّ يَشُدُّ الذِّهنَ ، ويَزيدُ فِي العَقلِ .
مردى در خراسان، نزد امام رضا عليه السلام بود. در اين هنگام ، نزد ايشان سفره‏اى گستردند كه در آن، سركه و نمك بود. امام عليه السلام با سركه آغاز كرد. آن مرد گفت: فدايت شوم! به ما فرموده‏اى كه با نمك، آغاز كنيم.
فرمود: «اين ، همانند آن (يعنى نمك) است. سركه، ذهن را استحكام مى‏بخشد و عقل را افزون مى‏كند».
الكافي ، جلد 6 ، صفحه 329 ، حديث 4 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 286 ، حديث 1931 ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 303 ، حديث 14 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 250

—————————–
امام رضا عليه السلام :
مَن أرادَ ألاّ يَسقُطَ اُذناهُ ولا لَهاتُهُ ، فَلا يَأكُل حُلوا إلاّ تَغَرغَرَ بِخَلٍّ .
هر كس مى‏خواهد گوش هايش و نيز زبان كوچكش فرو نيفتد، هيچگاه شيرينى نخورد، مگر اين كه پس از آن، سركه غِرغِره كند.
طبّ الإمام الرضا عليه‏السلام ، صفحه 40 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 325 وفيه «… حتى يتغرغر بعده بخلّ» دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 330
—————————–
امام صادق عليه السلام :
كانَ أحَبَّ الصِّباغِ إلى رَسولِ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم الخَلُّ ، وأحَبَّ البُقولِ إلَيهِ الحَوكُ ، يَعنِي : الباذَروجَ .
محبوبترین نان خورِش نزد رسول الله (ص) که لقمه را درونش فرو برند، سرکه و محبوبترین سبزی نزد آن حضرت حوک ( باذروج) بود.
جامع الأحاديث للقمّي ، صفحه 227 ، المحاسن ، جلد 2 ، صفحه 320 ، حديث 2077 عن الشعيري من دون إسنادٍ إلى المعصوم وفيه «كان أحبّ البقول إلى رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم الباذروج» ، بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 304 ، حديث 18 دانش نامه احاديث پزشكي : 2 / 198
—————————–
رسول خدا(ص) :
إن الله و ملائکته یصلّون علی خوان علیه خل و ملح
خداوند و فرشتگانش رحمت می کنند بر سفره ای که در آن سرکه و نمک است. ( محاسن ، ج 2 ، ص 487)

—————————–
سركه در چه مواقعي مضر است:

مكارم الأخلاق :
شَكا بَعضُهُم إلى أبِي الحَسَنِ عليه‏السلام كَثرَةَ ما يُصيبُهُ مِنَ الجَرَبِ ، فَقالَ : إنَّ الجَرَبَ مِن بُخارِ الكَبِدِ ؛ فَاذهَب وَافتَصِد مِن قَدَمِكَ اليُمنى ، وَالزَم أخذَ دِرهَمَينِ مِن دُهنِ اللَّوزِ الحُلوِ عَلى ماءِ الكَشكِ ، وَاتَّقِ الحيتانَ وَالخَلَّ .
فَفَعَلَ فَبَرِئَ بِإِذنِ اللّه‏ِ تَعالى .
كسى نزد امام كاظم عليه السلام، از فراوانى گَرى اى كه بدان مبتلا بود، اظهار ناراحتى كرد. فرمود : «گَرى ، از بخارِ جگر است . برو و پاى راست خود را رگ بزن و بر استفاده كردن از دو درهم روغن بادام شيرين ، همراه با آب كشك جو ، ملازمت كن و از [خوردن] ماهى و سركه نيز حذر كن» .
آن مرد ، اين كار را انجام داد و به اذن خداوند عز و جل ، بهبود يافت .
مكارم الأخلاق ، جلد 1 ، صفحه 176 ، حديث 527 ، بحار الأنوار ، جلد 62 ، صفحه 128 ، حديث 90 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 516

—————————–
كتاب من لا يحضره الفقيه به نقل از ابوسعيد خُدْرى:
أوصى رَسولُ اللّه‏ِ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم عَلِيَّ بنَ أبي طالِبٍ عليه‏السلام فَقالَ : يا عَلِيُّ : . . . اِمنَعِ العَروسَ في اُسبوعِها مِنَ الأَلبانِ ، وَالخَلِّ ، وَالكُزبُرَةِ ، وَالتُّفّاحِ الحامِضِ ، مِن هذِهِ الأَربَعَةِ الأَشياءِ .
فَقالَ عَلِيٌّ عليه‏السلام : يا رَسولَ اللّه‏ِ ، ولِأَيِّ شَيءٍ أمنَعُها هذِهِ الأَشياءَ الأَربَعَةَ؟
قالَ : لِأَنَّ الرَّحِمَ تَعقَمُ وتَبرُدُ مِن هذِهِ الأَربَعَةِ الأَشياءِ . . . .
فَقالَ عَلِيٌّ عليه‏السلام : يا رَسولَ اللّه‏ِ ، ما بالُ الخَلِّ تُمنَعُ مِنهُ؟
قالَ : إذا حاضَت عَلَى الخَلِّ لَم تَطهُر أبَداً بِتَمامٍ ، وَالكُزبُرَةُ تُثيرُ الحَيضَ في بَطنِها وتُشَدِّدُ عَلَيهَا الوِلادَةَ ، وَالتُّفّاحُ الحامِضُ يَقطَعُ حَيضَها فَيَصيرُ داءً عَلَيها .
پيامبر خدا ، به على بن ابى‏طالب سفارش كرد و به او فرمود : «اى على! عروس را در هفته اوّلش از شير، سركه، گشنيز، سيب تُرش، از اين چهار چيز، باز بدار» .
على عليه‏السلام پرسيد : اى پيامبر خدا ! براى چه او را از اين چيزها باز بدارم؟
فرمود : «زيرا از اين چهار چيز ، زهدان سِتَروَن و سرد مى‏شود . . .» .
على عليه السلام [ديگر بار] پرسيد : اى پيامبر خدا ، امّا از اين ميان ، از سركه چرا باز داشته مى‏شود؟
فرمود : «اگر در حالى كه سركه خورده است ، عادت ماهانه شود ، هرگز كامل پاك نگردد ، گشنيز هم حيض را در شكم وى برمى‏انگيزانَد و زادن را بر او سخت مى‏سازد . سيب تُرش نيز حيض شدن او را قطع مى‏كند و اين عارضه براى وى يك بيمارى مى‏شود».
كتاب من لا يحضره الفقيه ، جلد 3 ، صفحه 551 ، حديث 4899 ، علل الشرائع ، صفحه 514 ، حديث 5 ، الاختصاص ، صفحه 132 وفيه «تبور» بدل «تثير» ، بحار الأنوار ، جلد 103 ، صفحه 280 ، حديث 1 دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 596

——————————————————————————————————————–

تهیه کننده : سید محمد حسن حاجی محمدی
با تشکر از آقایان حاج سید اسماعیل حاجی محمدی و سید محمد کاظمی بابت مصاحبه انجام شده با این عزیزان

 

سرکه خانگی - بخش چهارم (سرکه در احادیث)

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

برای برقراری امکان تعامل با شما کاربر محترم خواهشمند است شماره همراه خود را در فیلد مربوطه وارد نمایید.شماره موبایل شما در سایت منتشر نخواهد شد.

دکمه بازگشت به بالا