استفتائات اخذ شده از مراجع عظام تقلید در خصوص استفاده از آلات موسیقی در عزاداری ها
با فرا رسیدن ایام محرم و صفر، برخی آداب و سنتی که در عزای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام از قدیم رایج بوده و یا به مرور زمان در حال رواج می باشند. دیده می شوند که بعضاً درست یا نادرستی آنها محل تامل است و منجر به اخذ استفتائات از مراجع عظام تقلید شده است.
از جمله این استفتائات استفاده از موسیقی و آلات موسیقی در مجالس عزای سید الشهدا است، با این توصیف که نگهداری آلات موسیقی از نظر برخی از مراجع تقلید حرام است، حکم شرعی استفاده از آن در هیئت های مذهبی چیست؟
گفتنی است؛ موسیقی دینی دارای تنوع بسیاری است و به شاخه های مختلفی تقسیم می شود. در ماه محرم موسیقی آیین های عاشورایی و موسیقی نمایش تعزیه به دلیل عشق و ارادت شیعیان به امام حسین (ع) قابل توجه تر و محسوس تر هستند.
در ذیل برخی از استفتائات پیرامون این موضوع گردآوری و جهت آگاهی تقدبم می گردد:
حکم شرعی استفاده کردن از موسیقی در عزاداری حضرت سید الشهداء علیه السلام چیست؟
نظر آیت الله مکارم شیرازی: استفاده از موسیقی و آلات موسیقی در مجالس عزدارای امام حسین علیه السلام جایز نیست. فقط وسایلی مانند طبل و سنج که برای موزون شدن حرکت سینه زن‌ها و زنجیر زن‌ها استفاده می‌شود اشکالی ندارد ولی استفاده از آلات موسیقی که در مجالس لهو و لعب استفاده می‌شود؛ در مجلس امام حسین علیه السلام اشکال دارد.
نظر مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای: به نظر ایشان استفاده از ابزار موسیقی در عزای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام شایسته نیست مگر آن طبل و شیپوری که از سابق می‌نواختند و حزن انگیز و متداول بوده است. استفاده از آلات موسیقی دیگر که در سایر برنامه‌های لهو و لعب استفاده می‌شود، اگر به نحو حرام نیز استفاده نشود شایسته عزاداری امام حسین علیه السلام نیست و به طور کلی هرگونه عزاداری که موجب تنقیص (کوچک کردن) مقام والای اباعبدالله الحسین علیه السلام ، سایر ائمه و اصحاب ایشان شود و یا موجب وهن آنها باشد و یا در شأن آنها نباشد جایز نیست و باید پرهیز کرد .
در ادامه مطالب و نظرات دیگر اخذ شده از مراجع عظام تقدیم می گردد:
مقام معظم رهبری: اگر استفاده از زنجیرهاى مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنى قابل توجهى گردد، جایز نیست ولى استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد.
آیت الله العظمی سیستانی: استفاده از طبل و سنج در دسته‌های سینه‌زنی سیدالشهدا (ع) مانعی ندارد.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی: استفاده از طبل و سنج در این مراسم آن چنان که معمول است و آهنگ لهوی در آن نیست، اشکالی ندارد.
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: استفاده از این دسته آلات موسیقی اشکال دارد و حرام است.
آیت الله العظمی بهجت: استفاده از طبل و سنج به احتیاط واجب استفاده نشود. ولی زنجیر زدن اشکال ندارد اجماع برخی از مراجع: اگر به نحو متعارف و غیر لهوی نواخته شود، اشکال ندارد.
و اما در مجالس مولودی اهل بیت (ع) نیز بعضاً از آلات موسیقی برای شادی مجالس استفاده می شود که در ذیل برخی از نظرات مراجع عظام تقلید گردآوری شده است:
سوال: ضرب، دف و دایره زدن در مجالس ائمه معصومین (ع) چه صورت دارد؟ در برخی جلسات خصوصا زنانه گروه هائی با گرفتن مبالغ سنگین بوسیله این آلات اجرای برنامه می کنند و در برابر اعتراضات به سخن معصومین (ع) که فرمودند: «در شادی ما شاد و در عزای ما عزادار باشید» استناد می کنند آیا اینگونه حرکات موجب رضایت اهل بیت (ع) و در راستای این حدیث شریف و مشروع می باشد؟ و دعوت از این گروه ها و افراد و پول دادن به آنها چه صورت دارد؟
حضرت آیة اللّه بهجت: برپائی آن مجالس و پول دادن به آنها حرام است.
حضرت آیة اللّه صافی گلپایگانی: هیچ یک جایز نیست و در مجالس مربوط به اهل بیت (ع) توهین به مقامات آن بزرگواران نیز می باشد و در ایام شادی آن بزرگواران این گونه حرکات موجب غضب آنهاست و با انجام معاصی نمی توان در این مراسم ابراز شادی کرد و دعوت از مجریان این گونه برنامه ها و پول دادن در مقابل آن جایز نیست و اگر اشخاص از این مجریان دعوت کنند و یا به آنها پول بدهند و یا در مجالس آنها شرکت کنند موجب رواج منکرات شده اند و قلب مبارک امام زمان ارواحنا فداء را نگران می سازند.
حضرت آیة اللّه فاضل لنکرانی : بطور کلی هر امری که هتک و بی احترامی به ائمه اطهار (ع) تلقی شود جایز نیست، و ظاهرا مجموع این اعمال عرفا هتک محسوب می شود.
حضرت آیة اللّه تبریزی : استعمال آلات لهو در مجالس معصومین (ع) جایز نیست و نیز حضور در مجالسی که این برنامه ها در آن اجرا می شود جایز نیست و گرفتن پول برای امر مزبور جایز نیست مجالس معصومین (ع) باید طوری باشد که مردم را به فضایل و سفارش های معصومین (ع) آشنا نماید و آنها را به یاد خداوند متعال بیندازد.
حضرت آیة اللّه سیستانی : اگر زدن به کیفیت لهوی باشد که غالبا هم چنین است حرام است و در غیر این صورت هم مناسب اهلبیت (ع) نیست و اگر هتک شمرده شود حرام است و آن حدیث شامل اظهار شادی به کیفیت محرّم نیست.
