ترامادول؛ اعتیاد خاموش
رئیس اداره تحقیق، توسعه و آموزش‌های مردمی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه از «ترامادول» با نام «اعتیاد خاموش» یاد کرد و گفت: این عنوان از این رو به «ترامادول» اطلاق می‌شود که در روزهای اول مصرف به ظاهر علایم اعتیاد را نشان نمی‌دهد، اما با گذشت زمان وابستگی و اعتیاد ایجاد می‌کند.
دکتر وریا رحیمی با بیان اینکه «ترامادول» یک داروی ضددرد با اثر مرکزی است، گفت: عمده مصرف این دارو در پزشکی برای کاهش دردهای نسبتا شدید در جراحی‌های ارتوپدی، سزارین و برخی دردهای نوروپاتی و بیماری‌های دستگاه اسکلتی است.
رحیمی افزود: ترامادول از نظر قدرت اثر ضددردی ضعیف‌تر از «مورفین» و «پتیدین» و قوی‌تر از مسکن‌هایی نظیر ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی و «استامینوفن» دارد.
وی اظهار داشت: متاسفانه با توجه به وجود پتانسیل ایجاد وابستگی فیزیکی و روانی به ترامادول، همواره توصیه می‌شود مصرف این دارو بیش از دو هفته ادامه پیدا نکند.
رحیمی افزود: به منظور پیشگیری از سوءاستفاده احتمالی و همچنین بروز عوارض دارویی، مصرف شکل تزریقی ترامادول فقط در مراکز بیمارستانی مجاز بوده و عرضه ترامادول خوراکی نیز بدون نسخه معتبر مجاز نیست.
این مسئول به شیوع سوءاستفاده از این دارو در سال‌های اخیر اشاره کرد و افزود: طی چند سال اخیر متاسفانه شیوع سوءاستفاده از این دارو موجب بروز عوارض متعدد و خطرناک فراوانی در بین مصرف‌کنندگان آن شده است، به طوری که این دارو دومین رتبه گزارش‌های عوارض ناخواسته ناشی از داروها و در برخی مراکز اولین رتبه مسمومیت‌های دارویی را دارد.
رحیمی تهوع، استفراغ، یبوست، سرگیجه، تعریق، خارش، افت فشار خون، ضعف دستگاه تنفسی، تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، تشنج و حملات ناگهانی شبیه حمله صرع را از جمله عوارض مصرف ترامادول عنوان کرد و افزود: متاسفانه حتی مواردی گزارش شده که با اولین مصرف 200 میلی‌گرم ترامادول، فرد تشنج کرده است.
رحیمی همچنین ایجاد تورم در صورت، زخم در دهان، لب‌ها و مخاط بینی، تورم چشم‌ها، اشکال در بلع، خشونت صدا، سوزش سر دل، سوء هاضمه، توهم و بی‌خوابی را از دیگر عوارض مصرف مزمن این دارو عنوان کرد.
وی افزود: همچنین مصرف بیش از حد مصارف درمانی این دارو موجب بروز عوارضی از جمله اشکال در تنفس، تشنج، تخریب سلول‌های مغزی، به هم ریختگی عصبی و پرخاشگری شده و در درازمدت با ایجاد سندرم بی‌انگیزگی و افزایش تمایل به خودکشی می‌تواند از بعد روانی مشکلات حادی را در فرد معتاد ایجاد کند.
این مسئول خاطرنشان کرد: مصرف همزمان سایر داروهای موثر بر سیستم اعصاب مرکزی از جمله مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین (SSRIs) مهارکننده‌های بازجذب نور اپی‌نفرین و سروتونین (SNRIs)، همچنین ضدافسردگی های سه حلقه‌ای (TCAs)، ترکیبات مخدر و فرآورده‌های الکلی موجب تشدید عوارض ناشی از ترامادول می‌شود.
رحیمی از ترامادول با نام «اعتیاد خاموش» یاد کرد و افزود: این عنوان از این رو به ترامادول اطلاق می‌شود که در روزهای اول مصرف به ظاهر علایم اعتیاد را نشان نمی‌دهد، اما با گذشت زمان وابستگی و اعتیاد ایجاد کرده و ترک درمان اعتیاد به آن نیز همانند درمان سوءمصرف سایر مواد مخدر باید تحت نظر پزشک باشد.
وی با بیان اینکه بخشی از مصرف‌کنندگان ترامادول افرادی هستند که از این دارو به عنوان جایگزینی برای مواد مخدر یا ترک آن استفاده می‌کنند، گفت: باید به این افراد یادآور شد که ترامادول خود یک ترکیب اعتیادآور است و مصرف این دارو نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باعث تحمیل عوارض جدید ناشی از سوءمصرف ترامادول نیز می‌شود.
رئیس اداره تحقیق، توسعه و آموزش‌های مردمی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه افزود: این‌گونه افراد در نهایت ضمن اعتیاد به ترامادول دوباره به مصرف مواد مخدر قبلی بازمی‌گردند.
رحیمی با بیان اینکه برخی افراد برای رفع مشکلات جنسی و به توصیه افرادی ناآگاه رو به مصرف این دارو می‌آورند، گفت: مصرف ترامادول نه تنها مشکلات آنها را رفع نمی‌کند، بلکه عوارض مخرب این دارو شرایط را وخیم‌تر کرده و خود زمینه‌ساز مصرف انواع مواد مخدر دیگر و ورود به دنیای سیاه اعتیاد می‌شود.
وی با ابراز تاسف از اینکه دسترسی آسان، قیمت کم و این باور اشتباه که ترامادول اعتیاد ایجاد نمی‌کند در کنار ناآگاهی از عوارض خطرناک این دارو موجب شیوع گسترده مصرف‌آن حتی در سنین پایین شده است، گفت: این در حالی‌است که مصرف ترامادول حتی با دلایل پزشکی در سنین زیر 16 سال توصیه نمی‌شود و همچنین با توجه به افزایش احتمال عوارض دارویی مصرف آن، در سالمندان نیز باید با احتیاط فراوان تجویز شود. وی همچنین تصور اینکه ترامادول یک ترکیب نشاط‌آور بی‌ضرر است را تصوری غلط و عامیانه دانست و تاکید کرد: برای رسیدن به حالاتی شبیه به سایر ترکیبات محرک مغزی افراد باید ترامادول را با مقادیر بسیار بیشتر از مقدار مجاز درمانی مصرف نمایند و همین امر خود موجب بروز مسمومیت و عوارض متعدد ناخواسته ناشی از ازدیاد مقدار مصرف دارو می‌شود که در مواردی متاسفانه حتی منجر به مرگ شده است.
وی در پایان تاکید کرد: ترامادول فقط و فقط به عنوان مسکن و با نظر پزشک باید مصرف شده و تمام موارد استفاده دیگر از ترامادول سوءمصرف تلقی شده که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری را با خود به همراه داشته باشد.