حکایات و قصه هایی از احوال بیماران مراجعه کننده به محمد ابن زکریای رازی – بخش چهارم

بنام خداوند جان و خرد

حکایات و قصه هایی از احوال بیماران مراجعه کننده به محمد ابن زکریای رازی

مطالب پی در پی و متوالی که به صورت دوره ای به سمع و نظر مخاطبان می رسد تاریخچه ها و حکایات طبی است که رازی پزشک نامی ایران در هزار و اندی سال قبل بر اثر تجارب و مشاهدات خود بر روی بیماران برشته تحریر درآورده است. که در رساله ای به نام قصص و حکایات المرضی آمده است.

ادامه مقدمه:

بدین مناسب است که محققین تاریخ طب را عقیده آن است که این شاگردان از استادانشان جدا گردیده و خود برگفته آنان اضافات و تتبعات زیادی بکار برده اند که میتوان گفت بیشتر قسمتها زائیده فکر این دسته است.

چنانکه در فوق بیان گردید خدمتی که پزشکان اسلامی در طب نموده اند و اثراتی که آنها از خود بیادگار گذارده اند زیاد است و این مطلب مختصر نگنجد بلکه وقت زیاد و فرصت فراوان لازم دارد، تا بتوان حق آنرا ادا نمود.

در میان پزشکان تمدن اسلامی باز ایرانیها گوی سبقت را از دیگران ربوده اند که یکی از این نوابع عالیشان که از بزرگترین ستارگان درخشان قدر اول آسمان طب میباشد، «ابوبکر محمد زکریای رازی» است، که دنیای پزشکی خاورو باختر پیوسته با تعظیم و تکریم نامش را میبرد.

رساله آتی که از نظر خوانندگان گرامی و همکاران محترم میگذرد ملاحظات و حکایات و تاریخچه هائی بر روی بیماران است که توسط این پزشک نامی ایرانی در هزارسال قبل دریادداشتها یش از خود بیادگار گذارده است. قبل از آنکه به متن و ترجمۀ این تاریخچه های طبی بپردازم مختصری در باب مقام طبی رازی بیان مطلب میداریم:

در بابا شرح حال و مقام طبی رازی خوانندگان گرامی رابکتاب تألیفی خود« شرح حال و مقام طبی رازی» سال 1318 شمسی تهران و ضمیمه اول مجله جهان پزشکی سال 1326 شمسی و چند رساله و مقالات دیگر حوالت میدهیم که طالبین بدانها رجوع فرمایند.

3- مقام رازی در طب – برای روشن شدن مقام رازی در طب وقت و فرصت زیاد لازم است تا محقق بتواند حق مطلب را ادا نماید و این امر حاصل نگردد، مگر آن که به تجزیه و تحلیل و تحقیق کتب تألیفی وی پرداخته شود.

مورخین خاورزمین در باب مقام وی در طب تحقیق نسبه مهمی که بکار آید ننموده اند فقط بذکر «طبیب مشهور» و یا «طبیب بزرگ» و امثال آن پرداخته و چون اصولا شرح حال صحیح و روشنی از وی برشته تحریر در نیاورده اند، بدیهی است در باب مقام وی نمیتوان انتظار آنرا داشت که قدم بزرگ برداشته باشند.

بر خلاف مورخین باختر بیشتر بدین کار قدم گذارده و تا آنجا که ممکن بوده است حق این مرد بزرگ را ادا نموده اند.

4- اینک بذکر نظرات مورخین خاور و باختر می پردازیم:

بان الندیم[1]

الرازی ابوبکر محمد بن زکریاء الرازی من اهل الری اوحد دهره و فرید عصره و قد جمع المعرفه بعلوم القدماء و سیما الطب».

[1]  قفطی (646- 563 ه. ق مطابق 1248 – 1167 م.) ، علی بن یوسف بن ابراهیم بن عبدالواحد بن موسی بن احمد بن اسحق بن محمد بن ربیعه الشیبانی القفطی (وزیر) جمال الدین ابوالحسن از نویسندگان عالی رتبه و وزیر ملک الظاهر و ملک العزیز را در مصر داشته است. صاحب تألیف نفیسی است بنام «اخبار العلماء باخبار الحکماء» که در آن شرح حال حکماء و اطباء را برشته تحریر درآورده و از مآخذ و اسناد معتبره بشمار میرود. این کتاب در مصر بسال 1336 هجری قمری مطابق با سال 1908 میلادی رسیده است.

ox type=”note”] (منبع: کتاب قصص و حکایات المرضی از حکیم محمد ابن زکریای رازی – ترجمه و اهتمام دکتر محمود نجم آبادی) [/box]