حکایات و قصه هایی از احوال بیماران مراجعه کننده به محمد ابن زکریای رازی – قسمت اول

بنام خداوند جان و خرد

حکایات و قصه هایی از احوال بیماران مراجعه کننده به محمد ابن زکریای رازی

مطالب پی در پی و متوالی که به صورت دوره ای به سمع و نظر مخاطبان می رسد تاریخچه ها و حکایات طبی است که رازی پزشک نامی ایران در هزار و اندی سال قبل بر اثر تجارب و مشاهدات خود بر روی بیماران برشته تحریر درآورده است. که در رساله ای به نام قصص و حکایات المرضی آمده است.

در مقدمه این کتاب مصحح این چنین نگاشته است:

1- تاریخچه گردآوری این رساله- قبل از آنکه شروع به نگارش مقدمه نمایم، تاریخ گرآوری رسالۀ بالا را بنظر خوانندگان میرسانم و بمصداق «من جد و جد» متذکر میگردم که حقیقت امر چنین است، هر کسی در کاری اصرار ورزید بمقصود خواهد رسید. متذکر میگردم که حقیقت امر چنین است، هر کس در کاری اصرار ورزید بمقصود خواهد رسید.

خلاصه آنکه از سی سال قبل که مشغول تهیه و تدوین کتاب «شرح حال و مقام رازی» بودم و بجمع آوری اطلاعاتی درباره این دانشمند شهیر شرق اوراق و کتب ر ازیر و رومیکردم، در ابتدای نسخه خطی کتاب حاوی که متعلق به کتابخانه نفیس آقای حاج حسین آقا ملک بود، حکایات چند دیدم که در سایر مدارک و اسناد اثری از آنها مشاهده نمیشد، فقط در کتاب طب عرب[1] ، تألیفات شادروان پرفسور ادوارد براون یک دو حکایت طبی بالینی با شرح بسیار شیرین و ذکر منابع و مأخذ دیدم که بنده را بیشتر برای دسترسی باصل موضوع کنجکاو نمود.

همچنین در کتاب تاریخ طب تألیف دکتر مونیه فرانسوی[2]، ترجمۀ یک حکایت از حکایات مزبور را مشاهده کردم، بعلاوه در یکی دو جای دیگر نیز از حکایات طبی مزبور نمونه هائی ملاحظه شد.

[1] – طب عرب این کتاب از مؤلفات معتبر مستشرق معروف انگلیسی شادروان پرفسور ادوارد. ج. براون از اهالی نیوکاسل انگستان و استاد کیمبریج میباشد که بسال 1921 میلادی بچاپ رسیده است.

شادروان پرفسور ادوارد براون، در این کتاب یک دوره کامل طب اسلامی (که حقاً میبایست بنام طب اسلامی ایرانی نامیده میشد، چرا که محتویات کتاب بیشتر دربارۀ اطباء ایرانی است) بسیار مستند برشتۀ تحریر درآورده است. کتابی است بسیار مفید که مؤلف الحق زحمت زیادی برای تألیف آن متحمل شده است.

وفات پرفسور ادوارد براون بسال 1304 خورشیدی و مطابق با سال 1926 میلادی اتفاق افتاده است.

کتاب مذکور در فوق بسال 1339 خورشیدی تحت عنوان «طب اسلامی» توسط آقای مسعود رجب نیا بپارسی برگردانده شده که ترجمه ای بسیار خوب میباشد و مولف این رساله هم برآن مقدمه ای مختصر نگاشته است.

این کتاب بسال 1953 میلادی توسط دوست و همگار گرامی ام حکیم سید علی احمد نیر واسطی استاد تاریخ طب در دانشکده پزشکی لاهور توسط انستیتو اسلامی کلب رود، تحت عنوان «طب العرب» بزبان اردو ترجمه گردیده و حکیم سید علی احمد نیر واسطی بر آن حواشی و ملحقات زیاد نگاشته اند.

[2] -دکتر ل. مونیه صاحب تألیف بسیار نفیسی است در تاریخ طب. این کتاب از کتب معتبره تاریخ طب میباشد. دکتر مونیه عضو جمعیت تاریخ طب فرانسه بوده است.

بر این کتاب پرفسور ژیلبرت باله رئیس جمعیت تاریخ طب فرانسه مقدمه ای نوشته است که بسیار دانشمندانه میباشد. و تقریباً میتوان گفت مراجعه به کتاب تاریخ طب دکتر مونیه رفع احتیاج مراجعین و طالبین تاریخ طب را مینماید.

کتاب مزبور بسال 1924 میلادی در پاریس بچاپ رسیده است.