سرفه(سعال)
? برخی اصطلاحات پزشکی در ادبیات فارسی و تاثیر آنها در اشعار و متون
? سرفه شکلی از بازدم شدید است که به وسیله ی آن ذرات تحریک کننده ی موجود در راه های هوایی به بیرون رانده می شود.تحریک بازتاب های سرفه سبب می شود که چاک نای بسته بماند تا فشار بازدم زیاد شود سپس هوای بازدم پرفشار راه باز کرده و آزاد می شود
✍ رک: فرهنگ پزشکی آکسفورد/550
? ابن سینا سرفه را چنین توضیح می دهد:
«سرفه از جمله حرکت هایی است که طبیعت به وسیله ی آن آزاری را از اندامی دفع می نماید.
? سرفه بر عهده دارد که آزار وارد به ریه را تخفیف دهد و آزار را از اندامان پیوسته با ریه دفع نماید. سرفه برای سینه چنان است که عطسه برای مغز و از باز شدن و ترنجیدن سینه و جنبش حجاب به وجود می آید. »
✍ قانون/3(1)/428
? «سرفه حرکتی بود طبیعی … تا دفع کند چیزی را که دم زدن را همی زیان دارد. »
✍ هدایه/311
?و آنچه را نام کرده اند سعال
? قصبه ی ریه را کند بد حال
✍ حدیقه/695
? علل سرفه
? علل سرفه از چند حالت خارج نیست: اندام های سینه آسیب دیده اند مثلاً سرما بر ریه اثر گذاشته است،
? علت ناگهانی باعث شده است که ریه دچار پژمردگی و صدمه و آسیب شود، ماده ای آزار دهنده، خشن و خشک مانند گرد و غبار، دود، مزه ی خوراک ترش، گس و تند و یا چیزی بیگانه در مجرای تنفسی گیر کرده است،
? گاهی برای بیرون آوردن خلطی از ریه است، و گاه ناشی از سوءالمزاج ریه یا آماس ریه و یا به علت زخمی است که در ریه ایجاد شده است.
✍ رک:قانون/3(1)428 و هدایه/311
? هر آنگه کز او ماند عاجز خطیب
? فزاید بر او بی سعالی سعال
✍ ناصرخسرو/361
? دم نیاری زد ببندی سرفه را
? تا نباید که بپرد آن هما
✍ مثنوی/5/157
? که گریبان چو دامن و تیریز
? عطسه و خوی گرفت و سرفه و تیز
✍ حدیقه/748
? سرفه و خون برآوردن
? گاهی سرفه به ویژه همراه با خون نشانه ی نوعی بیماری مثلاً بیماری سل است و گاهی خونی که همراه با سرفه خارج می شود ناشی از امتلا و بسیاری خون است.
? چنانکه در این باره میخوانیم:
«بود که سرفه بود با خون برآمدن و این صعب مخاطره بود و به سل باز گردد»
✍ هدایه/320 نیز رک:قانون/3(1)صص441-439
? نای است بسته حلق و گرفته دهان چرا
? کز سرفه خون قنینه ی حمرا برافکند
✍ خاقانی/135
? آن حلقصراحی گر می به فواق افتد
? چون سرفه کنان از خون بیمار به صبح اندر
✍ همان/497
? حلق ولب قنینه بین سرفه کنان و خنده زن ? خنده بهار عیش دان سرفه نوای صبح دم
✍ همان/458
ش
