فهرست جامع ترین کتاب های مرجع در تاریخ و متون پزشکی کهن اسلام و ایران زمین – بخش شانزدهم

1. پنج رساله طبی

تصحیح: دکتر مجید انوشیروانی

درباره کتاب: رساله ادویه مفرده نوشته حکیم علی اصفهانی می باشد که اصول کلی شناخت ویژگی ها، افعال و آثار آن ها و نیز به مسائل دیگری مانند اقسام غذا و احکام امور عارض بر داروهای مفرد نیز مطالبی بیان نموده و رساله را با دو فصل از کتاب طبیعیات شفا درباره طبخ و شی و قلی و تبخیر و حل و عقد به پایان برده است. رساله چوب چینی و چای خطایی نوشته حکیم قاضی کاشف الدین محمد است که سه فصل در بیان خواص چوب چینی، قهوه و چای خطایی آورده است. رساله معالجه مرض وبا نوشته محمد حسین افشار می باشد. رسالهتشریح نوشته محمدحسین ابن میرزا بزرگ تهرانی می باشد که در آن اصطلاحات آناتومی و نام استخوان ها با واژگان فرانسه با حروف فارسی آورده شده که اغلب نام عربی آن ها ذکر گردیده است. رساله پادزهر نوشته عمادالدین محمود بن مسعود شیرازی در خصوص مفرده های گیاهی، حیوانی و معدنی با خواص پادزهری می باشد.

2. تاریخ طبیعی حیوان شناسی

نویسنده: جواد آشتیانی

تصحیح:دکتر مجید انوشیروانی

درباره کتاب: تاریخ طبیعی حیوان شناسی یکی از کتب درسی دهه های اخیر ایران در سال 1337 برای شاگردان سال اول مدارس متوسطه نگاشته شده است. در فصل اول تشکیلات بدنی انسان همراه با برخی مسائل بهداشتی و بیماری ها آورده شده و در فصل دوم با ذکر اعضای حسی به حفظ الصحه برخی از اعضای بدن پرداخته است. در قسمت دوم کتاب به طبقه بندی حیوانات پرداخته است.

3. تحفه المومنين (تحفه حکيم مومن)

نویسنده: حکیم محمد مومن تنکابنی

تصحیح: مرکز مطالعات تاریخ پزشکی

درباره کتاب: کتابی است به زبان فارسی که در آن علاوه بر ذکر اسامی گیاهان به زبان ها و گویش های مختلف، کلام قدمای طب سنتی را نقد کرده و گفتارشان را در میزان مبانی علمی-عملی، طب سنتی ایرانی محک می زند. همچنین به اصول کلی دانش کیمیا و علوم غریبه در طب سنتی اشاه گردیده است و مجموعه ای موجز و مفید از قرابادین های معتبر ، موثر و تجربه شده را در کتاب گنجانده است.

4. تحفه سلیمانیه(من لا یحضره الطبیب زکریای رازی)

ترجمه: علاالدین محمد طبیب

تصحیح: دکتر ناصر رضایی پور،پریسا مزینی

درباره کتاب: این كتاب ترجمه‌ای از كتاب «من لايحضره الطبیب» اثر محمدبن زکریای رازی است كه در زمان شاه سليمان صفوی به دست «علاءالدين محمد طبيب» با نام «تحفه سليمانيه» ترجمه گردید.این اثر شامل دستورات درمانی ساده ای در طب سنتی ایرانی می باشد.

5. تذکره نظامشاهیه(ترجمه‌ای ناتمام از تذکره داود انطاکی)

نویسنده: حسن بن عبدالرحمن(10 قمری)

تصحیح: دکتر مجید انوشیروانی

درباره کتاب: نویسنده در این کتاب در بیان بیماری ها سبب شناسی و علامت شناسی بیماری را گشوده ودر علاج به شرح تفضیلی مفرداتو قرابادین ها پرداخته و همچنین به درمان های غذایی و غیرخوراکی مانند شمومات، نطولات، اطلیه، اضمده، ادهان، قطورات، عطوسات و سعوطات و اشکال دارویی پرداخته است.

6. تسهیل العلاج و رساله حفظ و الصحه

نویسنده: میرزا حاجی بابا محمدتقی شیرازی

درباره کتاب: اين كتاب، رساله‏اى تخصصى در امراض امتلائيه است که بحث را از امراض معده آغاز كرده و اثبات مى‏كند كه تمام امراض امتلائيه از امتلاى معده است. محمدتقی شیرازی در اين كتاب در درمان‏هاى خود از ادويه‏اى ساده، در دسترس و بى‏ضرر يا داراى حداقل ضرر استفاده مى‏كند. اين رساله، بر قانون «طبيب خادم طبيعت است» بسيار تأكيد دارد. مطالب بخش‏هاى مختلف رساله «تسهيل العلاج» به تفصيل امتلائات، اسباب موجبه بر فساد فضول در معده و امعاء ، علامات امزجه و امتلائات آن‏ها،معالجات،علاج حميات، اورام و بثور كثيرة الوقوع كه اين بخش بيشترين حجم رساله را به خود اختصاص داده است. در خاتمه نيز تدابير سموم مشروبه و ملذومه بيان شده است. رساله «حفظ الصحة» نيز داراى دو بخش است: در بيان چگونگى اعانت كردن بر طبيعت كه داراى دو فصل درباره اعانت طبيعت در دفع موذى‏ها است.

7. تغذیه در طب ایرانی،اسلامی

نویسنده: غلامرضا کردافشاری و حوریه محمدی کناری، سعید اسماعیلی

درباره کتاب: این کتاب سعی نموده تا به زبانی ساده مبانی طب سنتی ایرانی، اصول حفظ صحه، سته ضروریه، تغذیه و… را بیان نماید.

در این کتاب با خوراکی ها و نوشیدنی ها به همراه خواص آنها آشنا می شوید.

8. روانشناسی شفا

نویسنده: شیخ الرییس حسین بن عبداله بن سینا

ترجمه: اکبر دانا شرست

درباره کتاب: این کتاب تر جمه فن ششم از بخش طبیعیات کتاب شفای ابن سینا می باشد.

9. تفریح القلوب (ترجمه فارسی رساله ادویه قلبیه ابن سینا)

نویسنده: شیخ الرییس حسین بن عبداله بن سینا

ترجمه: حکیم احمدا… خان

درباره کتاب: کتاب تفریح القلوب ترجمه اثر گرانمایه ابن سینا، رساله ادویه قلبیه است که در مورد داروهای مفرح، نشاط آور، آرام بخش و تاثیر خوراکی ها و نوشیدنی ها و داروها بر قلب و کارکرد آن می باشد.

10. الحاوي في الطب کتاب چهارم (بيماري هاي شُش)

نویسنده: محمدبن زکرياي رازي

ترجمه: دکتر محمدابراهیم ذاکر

درباره کتاب: رازی در این کتابش به بیماری های شش پرداخته و در آن اسباب، علائم و درمان آن با مقایسه گفته ها و درمان های دیگر حکما و تایید یا رد کردن آن ها با تجربیات خویش می پردازد.