فُواق (سکسکه)
برخی اصطلاحات پزشکی در ادبیات فارسی و تاثیر آنها در اشعار و متون
?سکسکه یا فُواق عبارت است از پایین آمدن غیرارادی و ناگهانی حجاب حاجز (پرده دیافراگم شکم) و بسته شدن چین های مولد صوت در انتهای بالایی نای که به سبب صدای مشخصی به هنگام دم فرو بردن می شود. سکسکه معمولاً به طور مکرر روی می دهد و ممکن است ناشی از بدگواری،پرخوری یا اختلالات دیگر باشد رک:فرهنگ پزشکی اکسفورد/556
«فُواق:هرگاه که اندر معده فضله(مواد غذایی) باشد و معده خواهد که آن را دفع کند و نمی تواند کرد(معده قصد داشت مواد را به روده ها دفع کند اما قدرتش را نداشت) طبیعت معده از بهر دفع آن فضله (برای دفع کردن ان غذا از معده)حرکت فواق آغاز کند. » ذخیره/74
?در هدایه المتعلمین نیز چنین آمده است:
?به عبارتی دیگر سکسکه حرکتی در دهانه ی معده یا در معده است که برای دفع خلط و مایع غلیظی که در معده یا دهانه ی آن وجود دارد صورت می گیرد. سکسکه زمانی رخ می دهد که چیزی گرم و تیز دهانه ی معده را آزار دهد و معده برای دفع آن می کوشد.
از تمطی و اختلال بدن خفقان و فواق و سستی تن
حدیقه/692
تمطی: کسالت و خمیازه کشیدن
?فواق و امتلا
?گاهی سکسکه (فواق) ناشی از پرخوری یا امتلای معده است. در کتاب ذخیره خوارزمشاهی اسباب فواق شش نوع ذکر است که عبارتند از: چیزی تیزو گزنده دهانه ی معده را آزار دهد،ماده ی سرد و تر در دهانه ی معده جای گرفته باشد و معده بخواهد آن را دفع کند،سرد بودن مزاج معده،وجود باد غلیظ در معده،خشکی و استفراغ بسیار و ورم معده و جگر(کبد). رک:ذخیره/437
?مهم ترین علت سکسکه پرخوری و هضم نشدن غذاست. به گفته ی ابن سینا «اگر معده بیش از حد طبیعی از خوراک انباشته شده باشد از بار سنگینش می نالد (صدا می کند)و ناله اش همان فُواق (سکسکه )است. »
قانون/3(2)/173
?کرمش آز (طمع)را که فاقه زده ست امتلا اندر افکند به فواق
انوری//1/271
♦️فواق به نشانه ی مرگ
?ابن سینا در فصل مربوط به زخم ها می نویسد: «کسانی که زخم در اندرون دارند اگر به تهوع افتند یا سکسکه کردند… دلیل بر مرگشان است. »
قانون/4/416
ش
