نکته های ارزشمند از کتاب مفاتیح الارزاق فایدۀ پیوند زدن
? پیوند کردن درخت از جهت منفعت زیاد و خاصیت بسیار است که همگان تجربه کرده اند. چرا که میوه درخت پیوندی بسیار عالی می شود و بیشتر میوه می دهد.
? به جهت اینکه قوّت پیوند دو برابر قوّت درخت اصلی است و دو گونه است. اول آنکه پیوند از درخت هجنس باشد مانند شاخه زرد آلو که بر درخت زرد آلو پیوند زده شود.
? دوم آنکه شاخه درختی متفاوت و غیر هم جنس را به درختی دیگر پیوند کنند. مانند زرد آلو بر درخت بادام. زیرا که میوه درخت اول هر چقدر که لطیف و مرغوب باشد پس از پیوند بر مرغوبیت آن افزوده می گردد.
? و هر چقدر پیوند لطیف و دقیق زده شود محسنات و نیکویی های میوه ها بهتر می شود هر گاه میوه نامطبوع باشد این پیوند کیفیت را بهتر می کند ولی این به یک شرط وابسته است و ارتباط دارد که بنند کدام درخت را بادرخت دیگر غیر همجنس آن است می توان پیوند زد.
? قوانین متعدد قلمه زدن یا غرس
19قاعده در پیوند زدن:
✅ آنکه چون میوۀ درختی بی طعم و نامرغوب باشد و بخواهند خوش طعم و مرغوب گردد از درختی که میوۀ آن مرغوب است پیوند زنند.
✅ درختی که کم ثمر و کم میوه باشد از درختی پر بار پیوند بگیرد پس میوه آن زیاد می شود.
✅ آنکه هم درخت کم بار باشد و هم میوۀ آن کم طعم باشد از درختی که کیفیت دارد به آن پیوند زنند.
✅ درختی که میوۀ آن کوچک است را با درختی که میوۀ درشت دارد. پیوند بزنند میوه آن درشت می شود.
✅ اگر درخت کم ثمر و میوۀ آن بی طعم و کوچک باشد با پیوند از درخت مرغوب اصلاح می گردد
✅ اگر بخواهند رنگ میوه عوض شود مثلاً انگور و توت سیاه را سفید کنند یا بالعکس از پیوند شاخه درختی به رنگ دیگر استفاده می کنند تا هم رنگ پیوند شود.
✅ اگر بخواهند برای لذت و استفاده بیشتر بر یک درخت انواع میوه را داشته باشند از بزرگ و کوچک، سیاه وسفید ، زرد و قرمز اگر برشاخه ها پیوند کنند و هر شاخه را یک پیوند زنند.
✅ اگر در باغ درختی باشد که به سبب سرما یا گرما یا اختلاف هوا، آفتی به میوه آن رسیده باشد از درختی که موافق آب و هوای آن ولایت باشد پیوند می زنند که انشاالله از آفت محفوظ بماند.
✅ اینکه میوه نیکو داشته باشد ولی قیمت آن کم باشد اگر بخواهند از درختی که میوۀ آن قیمت گزاف دارد استفاده کنند و پیوند زنند.
✅ ممکن است میوه درخت خوب و گران قیمت باشد ولی شرایط نگهداری آن را نداشته باشند با درختی که شرایط نگه داری آن مهیا است.
✅ درختی که میوه نیکو و قیمتی دارد ولی آب زیاد می خواهد و به سرعت خشک بشود. و مالک هم در آب دادن به آن ناتوان باشد پس با درختی که آب کم می خواهد پیوند نمایند مثلاً «به» آب زیاد می خواهد آن را با گلابی که آب کم می خواهد پیوند زنند.
✅ آنکه بخواهند درخت عمر کوتاه یا عمر بلند داشته باشد مثلاً زرد آلو کم عمر است ولی پسته عمرش زیاد است پس با آن پیوند می کنند تا عمرش زیاد شود.
✅ آنکه بعضی درخت ها که احتیاج به خاکستر و زُبُل و کود دارند و کشاورز نمی تواند از آنها استفاده کند با درختی پیوند زده شود که به کود و خاکستر کمتری نیاز دارد.
✅ وقتی درختی را برای برداشت برگ آن می کارند می توان با درختی که این قابلیت را دارد پیوند زد مثلاً درخت توت که از برگ آن برای تغذیه کرم ابریشم استفاده می کنند.
✅ آنکه چوب آن درخت مورد استفاده باشد و نه برگ و میوه آن پس آن درخت را با درختی که چوب مرغوب دارد پیوند می زنند مثلاً درخت های جنگلی که ریشه محکم دارند ولی شاخه های بی مصرف آن را از بیخ قطع کنند برای استفاده های مختلف.
✅ چون می خواهند میوه زود به عمل می آید هر گاه نهال یا هسته را بکارند به آن پیوند می زنند تا زود به عمل آید.
✅ اگر بخواهند در جاهای دور دست درخت های ناشناخته بکارند و جابجایی درخت میسر نباشد و نتوان به بذر آن یا هسته آناعتمادی کرد پپوند زدن آن درخت می تواند کمک کند.
✅ اگر درخت پیش رس و زود رس یا دیر رس باشد می توان آن را تغییر دهند.
✅ درخت های جنگلی مانند ازگیل که در جنگل هستند میوه هایشان از بین می رود و قابل استفاده و در دسترس نیست. پس درخت ازگیل را به گلابی پیوند زنند تا در نهایت خوب باشد.
✳️ طریق آوردن پیوند از راه دور این است که برگ پیوند را در کوزۀ سفالی آب ندیده، کنند و سر آن را محکم می کنند که با دو هوا در آن تصّرف ننماید آن را بر روی چهار پایان گذارن و انتقال دهند، شب و روز لحظه به لحظه به آن آب دهند تا به موضع برسند.
✳️ چون به مقصد رسیدند فوراً پیوند ها را بیرون آورده و بر درخت مناسب پیوند کنند یا اینکه پیوندها را بر پارچۀ مرطوب بپیچند و به آن مرتباً آب بدهند تا به مقصد برسند خیی سریع پیوند نمایند
✳️ و هر گاه شاخۀ پیوند با شاخۀ درختی را به جهت پیوند و غرس از سرزمینی یا شهری بخواهند انتقال دهند در پیوند درخت انگور حاصل می گردد.
❇️ غرس کردن (پیوند زدن درخت) که دارای دو فصل است.
? مقدمّات پیوند زدن
? در شناخت درختی که بر روی آن پیوند را انجام می دهند، باید آن درخت جوان را قوّت و با رطوبت درحالی که کرم خوردگی نداشته باشد و شکافی در آن نباشد و از جمیع آفت ها دور بوده وسالم و با استعداد و قوت و طاقت باشد را برای پیوند انتخاب کرد.
? مخصوصاً اگر پیوند در بخش های بالایی درخت زده می شود. باید توجه کرد که آن شاخه محکم و با طاقت زیاد باشد، چرا که درخت به منزلۀ بنیان و پی و اساس یک پیوند است و اگر کم قوت باشد آن بنا و ساختمان از بین خواهد رفت.
? پیوند باید از درختی گرفته شود که آباد باشد و کاملاً پرورش یافته باشد و به کمال رسیده باشد جوان و با طاروت و رطوبت و قوت باشد و خشک نشده باشد و همۀ آفت ها برحذر باشد و سالم و مرغوب باشد.
? اگر منظور را از پیوند قلمه است، شاخه جوان صاف و بی نقص و عیبی که یک ساله ای دو ساله باشد و گره ها و جوش ها و جوانه هایی که از آن برای تکثیر گیاه استفاده می کنند در آن وجود داشته باشد و به هم نزدیک باشند
? و هر کدام به کلفتی و قطر انگشت کوچک باشند بلکه باریک تر بهتر چون قلمۀ باریک زودتر رطوبت را قبول می کند و جزء پیوندی و مادۀ خود را زودتر دفع می کند. آن قلمه را با ارۀ بسیار تیز اگر بشود با یک ضربه قطع کنند.
? و اگر جوش که برگ پیوند های باشد منظور باشد برگ بالای شاخه را بگیرند و جوش بردارند.
و بعضی گفته اند در مرکبات از قبیل لیمو شیرین، نارنگی و … از هر شاخه سه جوش بیشتر برندارند چون عملی نمی شود.
? یعنی همان برگ های پایین شاخه که بدون خار است. آن برگ اول که آخر و سه شاخه است به حال خود بگذارد و از آن دو برگ دیگر جوش بگیرند.
? زمان پیوند زدن
❇️ هر نوع پیوند وقتی معّین و زمانی نیکو برای انجام دارد. اوقات مخصوص و مناسب هر پیوند چنین است:
? روزی که پیوند زده می شود بهتر است هوا دارای غبار و خاک نباشد و با تندی نوزد. بهتر است اول روز انجام شود و یا در هنگام عصر که هوا گرما و سرمای معتدل تری دارد.
? بعضی پیوند ها در روزهایی که نور ماه زیاد است و ماه کامل است مناسب است و بعضی در زمانی که ماه کم نور و هلالی است. اما در ایام نحس نباید قلمه زد و بقیه روزها سعد و نیکو است.
? هرگاه در زمان اقدام به پیوند زدن هوا دگرگون شد و باد شمال به شدت وزیدن گرفت از کار دست کشیده شود. اگر پیوند لوله، جوش یا برگ است آن پیوند را در پارچۀ با نم و رطوبت پیچیده و مرتباً آب دهند.
? و اگر پیوند قلمه است باید زیر خاک بماند و با رطوبت دفن شود و اگر تا شش یا هفت روز زیر خاک بماند هرگاه بیرون آورند چند ساعتی آن ها را در آب بیاندازند و آن گاه مشغول کار شوند.
و اگر قلمه های پیوند را مدت طولانی در آب بگذارند فاسد می شود.
? قلمه درخت تاک
? در قلمۀ درخت تاک گفته اند که آن قلمه های درخت تاک را بعد از بریدن قسمت پایین تر آن ها را با خاکستر آغشته کنند و خاک نمناک روی آنها بریزند و یک هفته همین طور به حال خود رها کنند بعد بیرون آورند و پیوند زنند چرا که اگر سریع پیوند کنند زود فاسد و خشک می گردد.
? نحوۀ تراشیدن قلمه درخت
? یک طرف از دو طرف سرقلمه را به طول نصف انگشت با کارد بسیار تیز مانن قلم کتابت و قلم خوش نویسی بتراشند که اولش تیز و نازک و آخرش کلفت و قطور باشد و جای تراشیدن صاف و بدون گره باشد.
? پوست دو طرف دیگر را نگاه دارد که چون این قلمه را درشکاف درخت می گذارند پوست طرف این شاخه پیوند با پوست اصل درخت به هم وصل و چسبیده و الصاق شده باشد که کسی نتواند احساس کند این پوسته ها درخت با هم فرق می کنند. تا زود به هم جوش بخورند بهبود پیدا کنند.
? اصول پیوند زدن
? اصل اول در پیوند زدن، پیوند به قلمه است که قدیم به آن «اشکنه پیوند» نیز گفته اند. از همه اقسام پیوند بهتر ومعتبرتر است.
? اصل و ریشه و نیز برگ ها و شاخه های درختان می توانند با قلمه پیوند شده شوند اما بهترین پیوند، گیند به اصل ساقه و تنه درخت است.
? زمانی برای پیوند مناسب است که آب درختان جاری می گردد که اول برج اسفند است و سرمای هئا تبدیل به گرما شده و رو به اعتدال می رود.
? پیوند زمانی مناسب است که درخت بیدار و آب دار باشد. البته بعضی از درختان زودتر آب به خود جذب می کنند و بعضی دیرتر.
? قدری خاک از ریشه و ساقه درخت دور می کنند بعد از آنکه آن را قطع کردند چون ساقه با زمین و خاک خود هماهنگی دارد. قلمه پیوند ساقۀ درخت و اگر بخواهند قلمۀ درخت تاک را پیوند زنند
? بعد از بریدن قلمه، آن را در آب بگذارند تا رطوبت بگیرد. آن گاه آن را در شکاف داخل درخت پیوند نمایند طوری که دو بند آن قلمه از شکاف درخت بیرون باشد.
? به هر حال پس از ورود و داخل کردن قلمه در شکاف صفحۀ ساقۀ درخت، دورۀ آن قلمه ها را هر جا که هست خالی کنند و از پنبۀ پاک تازه پر کنند که اصلاً و ابداً سوراخ و رخنه ای نداشته باشد که باد هوا در آن تصرف کند و فاسد گردد و فاصله مابین قلمه ها را نیز با گِل سفید بگیرند.
ع
