کاریز
? با آشكار شدن اين موضوع كه بسياری از رويهها و روشهای زندگی بشر امروزی خارج از توان زيست محيطی است و نمیتواند پايدار باشد، تكنیکها، روشها و فنونی كه با قانونهای بوم شناختی هماهنگ و سازگار هستند، مورد توجه قرار گرفته است.
? بخش مهمی از اين روشها و فنون، تجربه و دانشی است كه مردم بومی پس از چند هزار سال در سازگاری با محيط و شناخت سرزمين زيستگاهی خود به دست آوردهاند.
? هر كشور به نوع خود سهمی در اين دانش بومی دارد، ولی در اين بين، كاريز يا قنات ایرانی از جایگاه خاصی برخوردار است که میتواند نقش مهمی در توسعهی پایدار ایفا نماید.
? امروزه نیز میتوان از این اختراع ایرانی برای اهداف گوناگون بهره گرفت. یکی از این کاربردها استفاده از قنات به منظور ایجاد و طراحی باغها و فضاهای سبز میباشد.
? آب قنات میتواند به عنوان یک عنصر شفاف و سیال در شکلهای گوناگون و برای خلق مناظر زیبا و طبیعی مورد استفاده معماران باغ و فضاهای سبز قرار گیرد.
? به طوری که باغهای ایرانی در حاشیهی کویر سوزان، به لطف حضور آب قناتها است که به جایگاهی برای درختان و گیاهان تبدیل شده و طراوت و سر زندگی به باغها بخشیده است. آب به برکت حضور خود در عین حال از طریق بستری که برای حیات گیاهان آماده میکند، هوای مطبوع را در پی میآورد.
? وجود آب و گسترش آن در سطوح گوناگون و در همهی اطراف و گوشهها، علاوه بر وجه منظری خود به شکلهای متفاوت از قبیل فواره، چشمه، آبنما، آبشارها و دهها شکل دیگر و ایجاد منظری زیبا و طبیعی، باعث بالا رفتن رطوبت و خنک شدن هوا به ویژه در فصول گرم، در اقلیم خاص خود میگردد. امروزه نیز این موضوع میتواند مورد توجه ویژهی معماران منظر واقع گردد.
? آبیاری بوستانها و پارکهای شهری و اجرای خدمات شهری نظیر نظافت و شست و شوی معابر نیز با استفاده از آب قناتها مقدور میباشد.
? لازم به ذکر است تنها در شهر تهران ۵۰۰ رشته قنات وجود دارد که طول آنها به ۲۰۰۰ کیلومتر میرسد! این در حالیست که تنها ۳۰ درصد از پارکهای تهران از آب قنات برای آبیاری فضای سبز خود استفاده مینمایند.
? از این روی ضروری است به جای استفاده از آب چاه برای آبیاری بوستانها و فضاهای سبز، از آب قنات، زهکشهای مترو و تصفیهی پساب فاضلاب برای این منظور استفاده نمود.
? امکان افزایش توریسم و ارتقای گردشگری با احیای قناتهای موجود میسر میباشد. برای این منظور میتوان با طراحی تفرجگاهی قنات مانند ایجاد پایاب و آسیابهای آبی در مسیر قنات، فضاهای گردشگری جذابی را برای گردشگران خارجی و داخلی مهیا نمود.
? معالاسف با وجود تقریباً ۴۰ هزار قنات فعال در ایران، حتی یک قنات مجهز برای بازدید و ارائهی این سازهی بومی به گردشگران وجود ندارد.