اصطلاحات پزشکی در فرهنگ و ادب فارسی قاروره (ادرار، رسوب)
? قاروره در لغت به معنی ظرف شیشه ایی است و در اصطلاح طب سنتی همان شیشه ای است که ادرار را در آن می ریختند تا به طبیب نمایانده شود و طبیب از آن به نوع بیماری پی ببرد.
? این واژه در متون کهن مجازاً به معنی ادرار آمده است.ادرار که با نام های دیگری همچون آب،بول،پیشیار،بیسیار،پیشاب،تفسره و دلیل نیز کاربرد داشته است از جمله نشانه های مهم تشخیص مرض به شمار می رفته است.1
? ابن سینا در کتاب اول قانون سیزده فصل را تحت عنوان «گفتار عمومی درباره ی معاینه ی ادرار» به این موضوع اختصاص داده و به دلیل اهمیت آن در تشخیص بیماری توضیحات مفصلی در این باره آورده است:
? «برای تشخیص بیماری از طریق معاینه ی ادرار قبل از هر چیز شرایط زیر باید رعایت شود:
? ادرار باید نخستین ادرار بامدادی باشد که در طول شب حاصل شده است و مدت زیادی در مثانه بوده است. شخصی که ادرارش معاینه می شود باید از شب قبل،از تناول آب و خوراک خودداری کرده باشد.
? نیز نشاید حرکات و رفتاری از وی سر بزند و یا حالات روانی بر او وارد شده باشد که سبب دگرگونی ادرار می گردند.
? مثلا روزه دار نباشد،شب بیداری نکشد،از کار خسته نشده باشد،گرسنه نمانده باشد و خشم بر او چیره نشده باشد زیرا همه ی این حالات و کردارها رنگ ادرار را از وضع طبیعی خارج می سازند.»
? وی در همین ارتباط نیز توصیه می نماید« باید همه ی ادرار را در شیشه ی فراخ ریخت نباید از آن چیزی کم شود. و باید معاینه ی آن وقتی انجام گیرد که کاملاً در شیشه آرامش یافته است.
? علاوم اولیه ی ادرار از وضع کبد و از مجرای مواد مائی و چگونگی رگ ها خبر می دهند و از طریق آنها می توان بیماری های دیگر را شناخت.
? صحیح ترین علائمی که می توان از ادرار به دست آورد علائم کیفیت کبد و به ویژه وضع اندام های خدمتگزار کبد است.2»
? بنابر گفته ی جرجانی رقیقی و روشنی ادرار دلیل ضعف طبیعت است:
? «اگر بول رقیق و روشن همچون آب بیرون آید و تیره نشود نشان ضعیفی و عاجزی طبیعت باشد.3»
? گاهی در برخی از متون کهن همچنین بعضی از شواهد شعری فارسی همراه با قاروره واژه ای رسوب به کار رفته است.
? منظور از رسوب به گفته ی ابن سینا « رسوبی که بعد از آرامش ادرار در شیشه به کلی ته نشین می گردد.1»
✴️ نبض و قاروره و رسوب و علل
داخل و خارج و فساد و خلل5
