نادانسته‌های رئیس سازمان غذا و دارو درباره تراریخته

معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو روز گذشته درحالی به اظهارنظر درباره محصولات دستکاری شده ژنتیک (تراریخته) پرداخت که به نظر می‌رسد اطلاع کافی از کم و کیف واردات و تولید این محصولات در کشور ندارد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری خبرگزاری تسنیم (پویا)، صبح روز گذشته معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش ‍پزشکی و رئیس سازمان غذا و دارو، به‌عنوان اصلی‌ترین مرجع بررسی سلامت غذا و دارو در کشور، درباره محصولات تراریخته اظهاراتی داشت که تعجب افکار عمومی را برانگیخت.

رسول دیناروند در پاسخ به اینکه «آیا سیاست سازمان غذا و دارو در برنامه ششم توسعه گسترش محصولات تراریخته‌ است و توجهی به استفاده از محصولات کشاورزی سالم نشده است. این موضوع را تأیید می‌کنید یا خیر؟» تصریح کرد: «خیر؛ این موضوع را تأیید نمی‌کنیم.»

وی با تأکید بر اینکه «سیاست ما گسترش محصولات تراریخته نیست» گفت: «ما تولید هیچ‌گونه محصول تراریخته نداریم.»

دیناروند با اشاره به اینکه «تنها محصولات تراریخته‌ای که در حال وارد شدن است روغن و سویا است، که جنبه استفاده دامی دارد» افزود: «محصولات تراریخته در کشور ما بسیار کم است.»

وی خاطر نشان کرد: «لازم به ذکر است که سویا و روغنی که وارد می‌شوند تست تراریختگی می‌شوند و اگر دارای تأییده بین‌المللی باشند اجازه ورود به بازار داده می‌شود.»

معاون وزیر بهداشت همچنین در مورد واردکردن برنج تراریخته گفت «تابه‌حال اجازه ورود چنین محصولی را نداده‌ایم.»

درباره اظهارات ایشان، و جهت تنویر افکار عمومی موارد زیر قابل ذکر است:

الف) آیا رئیس سازمان غذا و دارو مطلعند که در برنامه ششم ذیل «راهبردها، سیاستها و اقدامات اساسی بخش علم و فناوری» آزادسازی محصولات تراریخته در دستور کار قرار گرفته است؟

تصویر بخشی از لایحه پیشنهادی برنامه ششم توسعه؛ در این سند تولید و تجاری‌سازی انبوه تراریخته در دستور کار قرار گرفته است.

ب) آیا رئیس سازمان غذا و دارو مطلعند که در خلأ نظارتی یا فساد حاکم بر نهادهای ناظر، متولیان تصریح کرده اند که کشت برنج تراریخته را بدون اخذ مجوزهای لازم و به میزان قابل توجه حداقل 120 تن (معادل حداقل 50 هکتار) را زیر کشت برده و استحصال کرده‌اند؟

اعتراف بهزاد قره یاضی در پیام نوروزی به تولید 120 تن برنج تراریخته

ج) آیا جناب دیناروند مطلعند وزیر جهاد کشاورزی در اقدامی خلاف قانون، طی نامه‌ای خاص به کلیه زیرمجموعه‌های وزارتخانه ضمن تمجید قابل تأمل از محصولات تراریخته، کمیته صدور مجوز برای این محصولات را تشکیل داده‌اند. {اینجا} در این نامه که به زیرمجموعه‌های وزیر ابلاغ شد آمده است:

«معاونین محترم وزیر
رؤسای محترم سازمانها، مؤسسات و شرکتهای تابعه
رؤسای محترم سازمان جهاد کشاورزی استانها

سلام علیکم
باتوجه به افزایش سطح زیر کشت گیاهان تراریخته در جهان، و توانمندی دانشمندان و محققین کشور در توسعه فعالیتهای فناوری زیستی، و در راستای تحقق اهداف به‌زراعی و به‌نژادی، و افزایش بهره‌وری آب مصرفی، و با استفاده از ظرفیت این دانش در بهینه کردن مصرف سموم شیمیایی در محصولات کشاورزی، به پیوست شیوه‌نامه صدور مجوز واردات، صادرات، رهاسازی، و تولید تجاری‌ موجودات زنده تغییر شکل یافته ژنتیک (تراریخته) موضوع بند الف ماده 4 قانون ایمنی زیستی جهت اجرا ابلاغ می‌گردد.
محمود حجتی
وزیر جهاد کشاورزی
28/ 9 / 94»

آیا معاون محترم وزیر بهداشت هنگام بیان «سیاست ما گسترش محصولات تراریخته نیست» و «ما تولید هیچ‌گونه محصول تراریخته نداریم» از حرکت شتابان صدور مجوز در وزارتخانه جهاد کشاورزی آگاه بوده‌اند؟

تصویر نامه تمجید وزیر جهاد کشاورزی از تراریخته

د) پیش از این در خبرگزاری تسنیم، اثبات کردیم {اینجا} که تأییدیه‌های بین‌المللی محصولات تراریخته، حتی برای FDA امریکا، بر اساس خوداظهاری تولیدکننده صادر می‌شود؛ که به هیچ عنوان برای تأیید سلامت این محصولات کافی نیست. آیا رئیس سازمان غذا و دارو از این فرایند ناقص مطلعند، و به این مجوزها استناد می‌کنند؟

ه) بیش از 90 درصد از روغن خوراکی، وارداتی بوده و از مواد اولیه تراریخته تهیه می‌شود. بنابراین اظهار نظر ایشان درباره اینکه «ما تولید هیچ‌گونه محصول تراریخته نداریم»، و همچنین «تنها محصولات تراریخته‌ای که در حال وارد شدن است روغن و سویا است که جنبه استفاده دامی دارد.» و نیز اظهارات ایشان مبنی بر اینکه «محصولات تراریخته در کشور ما بسیار کم است. » موجبات شگفتی افکار عمومی را فراهم کرد.

تصویر دو روغن تراریخته خوراکی موجود در بازار که روی برچسبشان دستکاری ژنتیکی قید شده است

و) مطالعات محققان نشان می‌دهد که حدود 47 درصد از گونه‌های برنج موجود در بازار (عمدتاً اقلام وارداتی) تراریخته هستند. لذا عدم بررسی این موضوع در آزمایشگاههای مرجع، و نفی یکسره موضوع، جای بسی تأمل است.

ز) مزید اطلاع رئیس سازمان غذا و دارو، بر خلاف تصور ایشان هیچ‌یک از مبادی ورودی و گمرکهای کشور به آزمایشگاههای تخصصی تشخیص تراریختگی مجهز نیست و بنابراین «تست تراریختگی» مورد ادعای ایشان غیرممکن بوده و براساس خوداظهاری انجام می‌شود.

ح) جای سؤال اینکه آیا سازمان غذا و دارویی که کیت تشخیص این محصولات را در مبادی ورودی مستقر نکرده برای خوراک دام تست تراریختگی گذاشته است؟ چگونه است که «تنها محصولات تراریخته‌ای که در حال وارد شدن است روغن و سویا است که جنبه استفاده دامی دارد.» و «سویا و روغنی که وارد می‌شوند تست تراریختگی می‌شوند.»

این حجم از نادانسته‌های احتمالی معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو – که مرجع نهایی احراز سلامتی محصولات غذایی است – موجب تأسف و ایجاد سؤال در افکار عمومی است.