روغن‌های بودار در ایران

فرهیختگان نوشت: مشاور وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه ایجاد نیاز یکی از روش‌های واردکنندگان برای افزایش واردات است، گفته: «از دو سال پیش تبلیغات کمبود ویتامین  Dبرای مردم ایران آغاز شد و درست بعد از قبولاندن این امر، یک‌دفعه این ویتامین وارد روغن می‌شود و بعد متوجه می‌شویم که پشت پرده این کمبود ویتامین، واردکنندگان بوده‌اند که به‌دنبال افزایش واردات هستند.»

مهاجر درخصوص میزان وابستگی دانه‌های روغنی به خارج از کشور افزوده است: «در حال حاضر بیشترین وابستگی در محصولات غذایی در روغن و کنجاله دانه‌های روغنی است، با این حال در سال 94 که طرح دانه‌های روغنی شروع شد میزان وابستگی در این محصول 96 درصد بود، ولی امسال با توجه به تولید خوبی که در کلزا داریم به 84 درصد می‌رسد یعنی در سال جاری حدودا 16 درصد نیاز کشور در داخل تامین می‌شود.»

براساس این گزارش، با وجود افزایش تولید دانه‌های روغنی و کاهش وابستگی به خارج از کشور، همچنان اصرارها برای واردات بیشتر ادامه دارد. این در حالی است که به گفته بسیاری از کارشناسان و مسئولان، روغن‌های وارداتی کیفیت لازم را ندارند و برای سلامت جامعه خطرناک هستند.

سرانه مصرف روغن در کشور باید کاهش یابد

در همین زمینه آزاد عمرانی درباره اینکه گفته می‌شود یکی از دلایل گسترش سکته قلبی در جامعه، مصرف روغن‌های بی‌کیفیت است، اظهار داشت: «درخصوص مصرف روغن دو نکته مهم وجود دارد؛ نخست اینکه سرانه مصرف روغن در ایران نسبت به سرانه جهانی حدود 60 درصد بیشتر است. چنانچه هر ایرانی به‌طور متوسط سالانه حدود 20 کیلوگرم روغن مصرف می‌کند که نسبت به متوسط جهانی 5/12 کیلوگرم در سال بسیار زیادتر است. بنابراین بروز نارسایی‌های قلبی، کبدی و دیابت یکی از عوارض روغن‌هاست.

به همین جهت اولین رسالت مدیران وزارت بهداشت، وزارت کشاورزی و رسانه‌های جمعی، آگاهی‌رسانی عمومی درخصوص مضرات روغن و تلاش جهت کاهش مصرف روغن است.» وی با بیان اینکه اگر مصرف روغن به متوسط جهانی نزدیک شود، در نتیجه60 درصد واردات روغن صرف‌نظر از تراریخته بودن یا طبیعی‌بودن منشأ آن کم خواهد شد، تصریح کرد: «برای من جای سوال است که در نقطه مقابل موارد فوق، بیشترین حجم تبلیغات در صدا و سیما به تبلیغات روغن و بیان فواید آن اختصاص یافته است. این باید یک اولویت باشد که قبول کنیم مصرف بیش از اندازه روغن مضر است و باید مصرف آن را کاهش دهیم.»

هیچ کشوری به‌اندازه ایران از گیاهان تراریخته استفاده نمی‌کند

عضو هیات‌رئیسه انجمن ارگانیک ایران درباره اینکه گفته می‌شود عمده روغن‌های وارداتی به کشور تراریخته هستند آیا این مساله می‌تواند دلیل بی‌کیفیتی روغن‌های مصرفی در جامعه باشد، گفت: «درخصوص استفاده از گیاهان تراریخته مانند ذرت، سویا و کلزا فکر نکنم هیچ کشوری تا این اندازه از محصولات با منشأ تراریخته استفاده کند. اغلب کشورها محصولات تراریخته را برای تولید سوخت‌های زیستی و خوراک دام استفاده می‌کنند و آنچه وارد سفره مردم می‌شود به‌صورت غیرمستقیم است.»

عمرانی درباره اینکه با توجه به اینکه عمده نیاز کشور به روغن از طریق واردات تامین می‌شود، چه اصراری وجود دارد که این روغن‌های تراریخته وارد شوند و چرا این نیاز از طریق واردات روغن‌های غیرتراریخته برطرف نمی‌شود، گفت: «آیا محصولات تراریخته ارزان‌تر هستند و واردکنندگان سود بیشتری می‌برند؟ یا اینکه ما امکان واردات روغن دیگری را نداریم؟»

عضو هیات‌رئیسه انجمن ارگانیک ایران تصریح کرد: «فرآیند واردات عمده محصولات کشاورزی دارای پیچیدگی‌های خاص خودش است. عوامل مختلفی در خرید محصولات کشاورزی با منشأ تراریخته وجود دارد. برای مثال واردکنندگان ترجیح می‌دهند محموله‌هایشان را از یک یا دو تامین‌کننده از یک کشور انجام دهند.»

عمرانی ادامه داد: «از طرفی دیگر قیمت محصولات نیز بسیار مهم است. تهیه ذرت، سویا و کلزای تراریخته از کشورهایی مانند کانادا، آمریکا، برزیل و آرژانتین بسیار راحت‌تر و ارزان‌تر است. در تامین محصولاتی مانند ذرت و کلزا، امکان واردات غیرتراریخته آنها وجود دارد، زیرا تنها با 30 درصد ذرت و کلزا می‌توان 70 درصد واردات را به سمت غیرتراریخته‌ها سوق داد. تولیدشده تراریخته است و 70 درصد غیرتراریخته است.

از سال 82 واردات تراریخته‌ها به کشور اوج گرفته است

عمرانی درباره اینکه آماری وجود دارد که ایران از چه زمانی واردکننده روغن تراریخته است، گفت: «آمار مشخصی وجود ندارد ولی به‌نظر می‌رسد از سال 82 به بعد واردات این محصولات اوج گرفته است.»

وی درباره اینکه چه راهکاری برای تامین روغن مورد نیاز کشور وجود دارد، ادامه داد: «در صورتی که این روغن‌ها تراریخته نباشند و به سلامت مصرف‌کنندگان آسیب نزنند. سه راهکار وجود دارد، اولا با برنامه‌ریزی وزارتخانه‌های دولتی و صداوسیما، آگاهی‌رسانی عمومی درخصوص مضرات مصرف بیش از اندازه روغن‌های خوراکی به عمل‌آید و سرانه مصرف روغن را 70 درصد کاهش دهیم.»

وی اضافه کرد: «ثانیا واردات محصولات تراریخته را طی یک برنامه سه‌ساله به صفر برسانیم و نیاز واردات کشور را از محصولات غیرتراریخته تامین کنیم. ثالثا طی یک برنامه 10 ساله در تولید دانه‌های روغنی به خودکفایی برسیم.»

عمرانی اضافه کرد: «متاسفانه به‌دلیل مشکلات اقتصادی در خانواده‌های ایرانی نیاز سهم روغن در تامین کالری کشور بالا رفته است. این یک وظیفه حکومتی است که در تامین متوسط کالری روزانه (2000 کیلوکالری) برنامه‌ریزی صحیحی کند و ترکیب مناسبی از غلات، چربی، پروتئین و ویتامین به بدن هر ایرانی وارد شود. بالغ بر 30 درصد جمعیت کشور به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند و اینها همه نتایج افزایش مصرف روغن و کم‌تحرکی است.»

عمرانی با بیان اینکه متاسفانه پاسخگویی مناسبی درخصوص ضرورت واردات محصولات تغییریافته ژنتیکی (تراریخته) و مصادیق مصرف تراریخته‌ها اطلاعات دقیقی وجود ندارد، تصریح کرد: «وقتی هم سوال می‌شود این‌گونه پاسخ می‌دهند که بیش از یک دهه تراریخته‌ها وارد می‌شود و مردم مصرف می‌کنند! باید به این افراد گفت چرا اکنون شما به فکر مردم افتاده‌اید، این روش پاسخگویی نوعی فرار به جلو و انحراف اذهان عمومی از حق آگاهی از ماهیت غذاهاست.»

عمرانی گفت: «خوشبختانه اکنون که وزارت بهداشت برچسب‌گذاری روغن‌ها با منشأ تغییریافته ژنتیکی (تراریخته) را اجباری کرده است، رفتار مشتریان در مواجهه با محصولات تراریخته در قفسه‌های فروشگاه همه‌چیز را مشخص خواهد کرد.»

نباید از این حقیقت غافل شویم که محصولات تراریخته همگی زراعی هستند و در سال حداقل دو نوبت کشت می‌شوند.»

عمرانی تاکید کرد: «بنابراین اگر عزم ما بر این باشد که ذرت، کلزا و سویای غیرتراریخته وارد کشور کنیم، می‌توانیم سفارش تولید محصول غیرتراریخته بدهیم؛ کاری که اروپا و ژاپن انجام می‌دهد. ضمنا وابستگی کشور به‌لحاظ استراتژیک به محصولات تغییریافته ژنتیکی (تراریخته) در شرایط فعلی به صلاح نیست. اعمال یک تحریم در فروش یا حمل تراریخته‌ها مساوی خواهد بود با نابودی صنعت دام و طیور و روغن!»

عمرانی اضافه کرد: «ما چندین سال است در این مورد تذکر می‌دهیم که باید چاره‌ای اندیشیده شود که طی یک برنامه‌ریزی سه‌ساله نیاز واردات به تراریخته‌ها منتفی شود و با برنامه‌ریزی طولانی‌مدت در تولید دانه‌های روغنی خودکفا شویم.»

وی تصریح کرد: «متاسفانه 40 درصد ظرفیت کشاورزی کشور صرف تولید میوه و سبزی می‌شود و در تامین دانه‌های روغنی عاجزیم؛ امیدوارم استراتژیست‌های کشاورزی کشور این موضوعات را بررسی کنند و از ادامه این روند جلوگیری شود.»

عمرانی با بیان اینکه مهم‌ترین آسیب محصولات تغییریافته ژنتیکی (تراریخته) مربوط به سم گلایفوسیت است که در تولید این محصولات به‌وفور مصرف  و این سم وارد زنجیره غذایی می‌شود، گفت: «فرمول تجاری‌شده گلایفوسیت که در تولید محصولات تراریخته استفاده می‌شود دارای اثرات سمی مزمن است. یعنی در اثر تداوم مصرف سبب بروز یک‌سری نارسایی‌های کبدی و اخلال در غدد درون‌ریز بدن می‌شود. اخلال در غدد درون‌ریز مقدمه بسیاری از سرطان‌هاست.»

وی اضافه کرد: «با این حال مجددا تاکید می‌کنم وزارت بهداشت باید برای بررسی اثراتی طولانی‌مدت محصولات تراریخته آزمایش‌‌های مستقلی را انجام دهد و استناد به اظهارات و مدارک وارد‌کنندگان کافی نیست.»