طریقه کشت روناس در سرزمین های خشک
طریقه کشت روناس در سرزمین های خشک
? زراعت روناس نکاتی مهم منقول از کتاب مفاتیح الارزاق
* کشت روناس در ایران و سایر کشورها طریقه کاشت روناس و قاعده و روش بیرون آوردن روناس
* متعارف و مرسوم است، آن را توسط ریشه و بذر در زمین های نم دار و خشک و زمین های پله بند و کرت بندی به روش های گوناگون کشت می کنند.
* زمینی را برای زراعت روناس انتخاب می کنند که بسیار پر قوت و عاری از هر گونه خار و خاشاک باشد، اگر زمین قوت نداشت توسط کودهای کهنه زمین را پر قوت می کنند، زیرا هر چه قوت زمین بیشتر باشد، ریشۀ آن عمیق تر و بلند تر می شود.
* اگر مزرعه را از خار و علف های هرزه پاک کنند، گیاه روناس از پیچیده شدن علف های هرزه در امان می ماند و هیچ ضرری به گیاه وارد نمی شود.
* در زمین های شور، محصول به دست آمده روناس شیرین و رنگین به عمل می آید و زمین را از شوری به شیرینی تبدیل می کند.
در منطقه دربند، چون زمینش قوت بسیاری دارد، خوب به عمل می آید.
* گفته شده است که در زمین هایی که در آن آب بسیاری جاری می شود، روناس دارای ریشه های آبدار و نیکو می شود.
* کشت روناس در سرزمین های معتدل مناسب است. برای روناس سرما و خنکی بهتر از حرارت و گرما است. در مدت هجده ماه کامل می شود و محصول به دست می آید.
* هر مقدار که برای بذر و کشت در نظر دارند، محصول به دست آمده را در مزرعه می گذارند و بعد تخم آن را جدا می کنند و سپس ریشه های آن را از زمین خارج می کنند، در مزرعه ای که روناس کشت می شود دیگر مناسب کشت بذرهای دیگر نمی باشد زیرا برای گیاه مضر است.
* اولاً، کشت از بذر شروع می شود که در زمان خود بذر روناس خوب و بی عیب، از یزد و جای دیگر تهیه می شود، یک شبانه روز در آب می گذارند، زمین را به طریقی که عرض شد، از کود و شخم آماده می کنند، کرت یا پله می بندند. آب را در زمین می اندازند به طوری که کاملاً سیراب شود.
* زمانی که نم و رطوبت آن کم شد با فاصله حفره هایی ایجاد میکنند و بذر روناس را از آب بیرون می آورند و در هر حفره سه دانه می اندازند و روی آن را به اندازه یک انگشت کود کهنۀ نرم شده که با ماسه مخلوط کرده اند می ریزند و بعد هر سه روز در میان آب می دهند تا سبز شود
* و بعد از سبز شدن هجده روز از آبیاری صرف نظر می کنند تا اثرات تشنگی در گیاه مشخص شود و آن وقت آب می دهند و بعد هر شش روز یک دفعه آب می دهند تا گیاه آن رشد کند و بلند شود و به اندازۀ یک انگشت شود.
* بعد آب را هر هشت روز یک دفعه چند بار تکرار می کنند. در اواخر زراعت هر ده روز یک دفعه هم کفایت می کند. هر وقت مزرعه را تشنه و برگ های آن را زرد ببینند در آب رسانیدن به زمین درنگ نمی کنند.
* در فصل پاییز و زمستان که باران و رحمت الهی به زمین نمی رسد از آب دادن دست می کشند و همان بارش باران کفایت می کند.
* زمانی که چهل روز اول کشت روناس گذشت، بعد از آب دادن و کم شدن نم و رطوبت آن خار و خاشاک و علف های هرزه را از زمین خارج می کنند تا گیاهان هرز و اضافی ضرری به روناس نرساند.
* بعد از دوماه دیگر، کشاورز خود سر می زند و دقت می کند و مجدداً هر چه خار و خاشاک اضافی و علف هرز باشد با دُم داس قطع می کند و خارج می نماید
* اما اگر روناس را بخواهند در زمین های خشک کشت کنند و به عمل بیاورند، باید آب آماده و معین کنند.
* به محض اینکه کشت را شروع می کنند، باید به زمین آب برسانند، مخصوصاً در مناطق گرم که به دلیل آفتاب و گرم شدن زمین بذر را فاسد نکند.
* اما اگر بخواهند بذر را در محلی دیگر پرورش دهند و بعد از سبز شدن به مکان دیگری انتقال بدهند که به این کار تخمدان می گویند، اول زمین را چند بار شخم می زنند و کود در زمین می ریزند،
* کرت ها را می بندند و در ماه اسفند بذر را یک شبانه روز در آب می گذارند و بعد بیرون می آورند و در کرت ها می ریزند و به اندازۀ یک انگشت کود ماسه بر روی آن می ریزند و سریع آب می دهند. سپس سه روز یکبار آب می دهند تا سبز شود.
* بعد از شش روز یک بار آبیاری می کنند تا گیاه آن به اندازۀ یک انگشت شود.
* پس یک زمین دیگر آماده می سازند و شخم می زنند و کود بسیار می دهند و زمین را با خطوطی مشخص می کنند و به فاصلۀ یک(شبر)(واحد اندازه) حفره، حفره می کنند و گیاه را از کرت اول بیرون می آورند به طوری که ریشۀ آن جدا نشود، سپس به این زمین انتقال می دهند.
* اگر که کشاورز اصل پیاز روناس را خودش کشت کرده باشد، کود و ماسه به اطراف آن می ریزد و آن را آماده می کند فوراً آب می دهند و تا زمین مرطوب است آن را می کارند،
* هر سه روز یک دفعه آب را مقرّر می کنند و مراقب می شوند که گیاه در زمین محکم شده باشد و بعد آبیاری را قطع می کنند و خار و گیاهان اضافی و هرزه را از زمین خارج می کنند و مزرعه را پاک می نمایند و زمانی که گیاه به اندازۀ یک شبر(اندازه) شود، هفته ای یک بار آب دادن کفایت می نماید.
* در پاییز و زمستان که بارش باران است به آب نیازی نیست، در زمین هایی که در آن آب بسیار جاری است زمین را حفر می کنند و بذر یا پیاز روناس را در آن حفره ها می اندازند
* زمانی که موعد آن برسد که روناس ها را از زمین بیرون بیاورند، توسط دو گاو بزرگ، که خیش و آلات محکم بر آن می بندند، در مزرعۀ روناس می آورند بر خلاف جهات روناس چند بار به حالت شخم زدن بر زمین می کشند که ریشه و بیخ روناس از خاک بیرون بیاید.
* کشاورزان با بیل های بلند مزرعه را زیر و رو می کنند و ریشه ها را بیرون می آورند، هر چه ریشه اش نازک و شکننده باشد را برای بذر نگه می دارند و اگر زمان کشت دوباره بود فعلاً آن را می کارند و اگر زمان کشت نبود، یک حفره بزرگ ایجاد می کنند و آن ها را در آن حفره می ریزند و آب می دهند که با رطوبت و نم دار باشد.
* سرآن را با خاک محکم می کنند و آن را با رطوبت نگه می دارند تا موقع کشت که بخواهند بیرون آورند. و اگر پیاز را بخواهند برای حمل به محل دیگر ببرند تا رسیدن به مقصد هر یک شبانه روز یک مرتبه آب می دهند تا مرطوب بماند و رطوبت تمام نشود.
* هر چه ریشه های بزرگ در میان آن ها باشند را جدا می سازند و به خرمن می برند و سه روز در آفتاب پهن می کنند و هر روز آنها را زیر و رو می کنند و خار و خاشاک آنها را جدا می سازند و به آهستگی چوبی به ریشه ها می زنند تا گل از ریشه و انتهای آن ها جدا شود و رنگ سرخ آن مشخص شود و رنگ آن ها زیبا شود.
✍️ مفاتیح الارزاق ج2; صفحه ی627
ع
