معرفی طبیبان: ابوالفرج ابن هندو

ابوالفرج ابن هندو[1]

وی ادیب، فاضل و حکیم بود و از شاگردان ابی الخیر بن سوار. و او را تصنیفات بسیار است. او در کتاب مفتاح چنین نگاشته است:

متکلمی، در همسایگی ما، در ابطال علم طب کتابی تصنیف کرد و شاگردان خود را تحریک کرد بر خواندن. در این اثنا، او را دردسری[2] عارض گشت. پس نفری را پیش ابوالخیر فرستاد و طلب معالجه کرد. ابوالخیر او را علاج نکرد و گفت:

تصنیف خود را که در بطلان علم طب است زیرتکیه خود بنه که تو را حاجت به طب وطبیب نیست.

و دیگر اطبّا نیز متصدی علاج او نشدند تا آنکه اعتراف کرد به بطلان سخنان خود و جاویدن[3] تصنیف خود را. و توبه کرد بعد از آن، تا او را علاج کردند و خدای شفا داد.

آن متکلم را روزی گفتم: حضرت رسول، صلی الله علیه و سلم، در باب طب سخنان فرموده است و آنها معروف اند. و یکی از اطبّا آنها را جمع نموده و کتابی از آنها تصنیف کرده است. پس، و توبه و استغفار نمود.

***

ابوالفرج می گوید: متکلمی در همسایگی ما بود. خناقی او را عارض شد. من به عیادت و پرسش او رفتم، گفت:

در طب، مرض مرا چه مناسب است؟

گفتم:

–          ماءالشعیر نیم گرم با آب اناری و رب توت و سرکا باید خورد؛ شیره کاسنی با فلوس خیارشنبر، و رگ گشودن قیفال و امثال اینها.

–          چه چیز مرا ضرر دارد؟

–          آنچه گرم است.

–          چگونه است عسل مصفی و عصیده[4] خرما؟

–          نعوذبالله! اینها باعث هلاک تو می شوند.

پس گفت شاگردان خود را:

من مخالفت اطبّا را عقیده و مذهب خود ساخته ام. و خدا مرا نیامرزد که اگر من مخالف عقیده خود کاری کنم و تابع طبیب شوم!

پس، ما از بیش از برخاستیم و او از آنچه می گفت خورد و پیش از غروب آفتاب مُرد.[5]

حکایت می کنند ابن هندو، که رئیس بود جماعتی را، نفی خاصیت طبیعت اشیاء می کرد و استاد خود را، که ابن خمار بود، دشمن می داشت و عوام را نیز بر دشمنی او می گماشت.[6]

روزی، از درد سر خود پیش استاد شکوه کرد. استاد او را معالجت نکرد و گفت:

کتابی را که در نفیِ فعلِ طبیعت نگاشته ای در زیرسر خود بنه که شفا می یابی![7]

• ارتباط با مجموعه احیای سلامت
• خط مشی احیای سلامت در بازنشر مطالب مندرج در دیگر منابع